Jaargang 54 Nummer 2

POKROF 9 het Roemeense volk tot stand te brengen. Tijdens het communis- me werden heel veel Grieks- katholieken die niet Orthodox wilden worden vervolgd of ge- ëxecuteerd. In 1989 werd de Grieks-katholieke Kerk in Tran- sylvanië opnieuw erkend. Uit deze korte schets over de wortels van het conflict tussen de twee Roemeense kerken is duidelijk dat beiden een sterke nationale identiteit hebben. Er zijn talloze discussies tussen Grieks-katholieken en Roe- meens-orthodoxen over de echt- heid van elkaars nationale iden- titeit. Heel vaak worden de Grieks-katholieken ervan be- schuldigd dat ze zich in de Roemeense geschiedenis, cul- tuur en spiritualiteit nooit thuis voelden. De Grieks-katholieken, aan de andere kant, proberen duidelijk te maken dat zonder hen en hun wijze beslissing om opnieuw bij Rome te horen, het Roemeense volk nooit de acht- tiende-eeuwse en latere ontwik- kelingen gekend zou hebben. Dit conflict is te horen in talloze politieke, religieuze en nationa- listische gespreken die gevoerd worden in Roemenië. Het gaat niet alleen over principes, maar ook over bezittingen, kerkge- bouwen et cetera, die Grieks- katholieken van de Orthodoxen terug zouden willen krijgen. Na de val van het communisme (1989) wordt dit conflict met nieuwe emoties uitgespeeld, soms zelfs met fysiek geweld. Naast dit conflict heeft ook het uitbreiden en groeien van wes- ters neo-protestants proselitis- me de eenheid van het Roe- meense volk doen afnemen. Tijdens de Reformatie waren er talloze pogingen om het calvi- nisme ook onder Roemenen tot leven te brengen. Tevergeefs. Vanaf de negentiende eeuw wordt, met de komst van Bap- tisme en Adventisme, maar voor- al met de komst van talloze wes- terse zendelingen na 1989, bij het principe ‘Roemeens zijn betekent Orthodox zijn’ dage- lijks een vraagteken gezet. Andere schatten Naast Roemenen, Hongaren en Saksen zijn er andere bevol- kingsgroepen in Transylvanië met een boeiende geschiedenis. Het zou het thema van een ander artikel kunnen zijn om over de Armeense kerk in Transylvanië iets te schrijven, of over de pro- blematiek van de Roma-minder- heid 1 en de rol van de verschil- lende kerken in het zoeken naar een oplossing met en voor hen. Zoals gezegd, is Transylvanië een mijn vol schatten. Om schatten naar boven te krij- gen en te laten glanzen zijn er mensen en gemeenschappen nodig die zich ervan bewust wor- den dat het dezelfde aarde is die goud en zilver, brons en smaragd en al die andere schatten geeft. Tijdens dergelijke delvingswerk- zaamheden wordt steeds duide- lijker dat het land, de grond, de mens bezit en niet andersom. Om uit de metafoor te stappen: er zijn mensen nodig die duide- lijk maken dat diversiteit alleen in Christus vitaal kan blijven. Extreme nationalistische gevoe- lens en identiteitsbeelden af- komstig van welke etnische groep dan ook leiden tot het instorten van de mijn, tot schade aan de schatten en ook tot de dood van de mijnwerkers. Wat zou dat een verlies betekenen! Op 1 januari 2007 werd Roeme- nië lid van de EU. Een van de grootste bijdragen van Roe- menië aan de veelkleurigheid van Europa komt door Transyl- vanië. Het ontdekken van schat- ten is dus onze gemeenschappe- lijke verantwoordelijkheid ge- worden. In plaats van assimila- tiepogingen met hun ‘melting pot’ effecten, is het onze taak om de kostbare diversiteit te bewa- ren, te bewaken en ook te ge- bruiken om zo in Europa oude multiculturele, multireligieuze en multi-etnische gebieden, zo- als Transylvanië, als voorbeeld te zien, als bron van inspiratie voor de uitdagingen van de eenen- twintigste eeuw. Dorottya Nagy Dorottya Nagy is luthers, theologe, Roemeense behorende tot de Hon- gaarse minderheid. Zij rondt een doctoraat af aan de Universiteit van Utrecht. 1 De ‘Roma’: hedendaagse, correctere benaming voor (een belangrijke groep onder) de mensen die vroeger “zigeu- ners” werden genoemd. Bras¸ov (Hongaars: Brassó, Duits: Kronstadt) in Transylvanië: een Roemeens-orthodoxe kerk. (Foto: archief D. Nagy)