Jaargang 54 Nummer 1

Solovjov POKROF 7 Hoe bent u gekomen tot een onderzoek naar Solovjov’s rol in het publieke debat? “Mijn keuze voor publicistiek is zeker een persoonlijke. Dat vind ik leuk en spannend; in artikelen zijn de onderwerpen afgebakend. In Solovjov’s artikelen die ik on- derzoek, staan vijf thema’s cen- traal die elk in een apart hoofd- stuk door mij behandeld worden. Het eerste thema is de tijd waar- in Solovjov leefde. Deze probeer ik te benaderen via de theorieën van Niklas Luhmann over de modernisering van de samenle- De voorzijde van P. Schrooyen’s dissertatie heeft een afbeelding van Solovjov op een spotprent uit de jaren ’80 van de 19e eeuw. (Foto: Pokrof) Vladimir Solovjov staat vooral bekend als filosoof en als pionier in de toenadering tussen de Kerk van Oost en West. Minder bekend is zijn rol in het publieke debat in Rusland einde 19e eeuw. Pauline Schrooyen (Boxtel, 1973) schreef daarover een proefschrift dat zij op 2 november 2006 met succes aan de Radboud Universiteit verdedigde. Josephien van Kessel en Geert van Dartel spraken met haar kort voor haar vertrek naar de Verenigde Staten waar zij haar onderzoekswerk hoopt voort te zetten. ving en van Jürgen Habermas over de ontwikkeling van een pu- blieke sfeer. Beide pas ik toe op de periode eind 19e eeuw in Rus- land. Belangrijke publieke the- ma’s in die tijd waren Ruslands toekomstige ontwikkeling na de verpletterende nederlaag tegen de Turken in de Krimoorlog (1854- 1856) en het daarmee gepaard gaande besef van de noodzaak van modernisering op het gebied van economie, onderwijs, recht- spraak en defensie. Solovjov was heel actief in het publieke debat. Ik probeer aan te tonen dat de bron voor zijn maatschappijkri- tiek zijn begrip van christelijke politiek is. Een tweede thema is Solovjov’s positie in de samenleving. In zijn publicistiek treedt hij op als profeet en ‘heliotroop’ 1 . Hierbij betrek ik het doorgaande debat over de rol van de Russische intelligentsia in de samenleving. Het derde hoofdstuk gaat in op Solovjov’s begrip van christelijke politiek als grondhouding. Dit behandel ik aangaande twee cen- trale debatten: over nationalisme en over kerkhereniging. Hier- over bestaat veel materiaal. Over het ‘nationale vraagstuk’ heeft Solovjov negen jaar lang ge- schreven in diverse kranten en periodieken. Er bestonden twee duidelijk afgebakende groepen, de ‘Westerlingen’ en de Slavo- Pionier van een christelijke politiek in Rusland 1 heliotroop: (landmeetkunde) meetpunt waarbij gebruik gemaakt wordt van de zon; (botanica) bloem of plant die zich naar de zon richt (bv. zonnebloem). Solovjov publiceerde o.m. een gedicht onder het pseudoniem Heliotrop.