Perspectief 2021-54

2021-54 Het leven van Sint Antonius 9 Kort daarna geeft Athanasius een soort portret van Antonius na zijn eerste, lange periode als kluizenaar. Een kleine twintig jaar bracht hij zo op zichzelf in ascese door. Naar buiten kwam hij nooit en hij werd maar zelden door anderen gezien. Maar veel men- sen hadden het verlangen en de wil zijn ascese na te volgen, en er kwamen ook andere bekenden, die de deur insloegen en hem eruit probeerden te drin- gen. Zo trad Antonius na al die tijd naar buiten, als kwam hij uit een heiligdom, volledig ingewijd in de mysteriën en vervuld van God. Dat was de eerste keer dat hij uit het fort kwam en zich aan zijn bezoekers vertoonde. Toen zij hem zagen, stonden ze verbaasd: zijn lichaam zag er nog hetzelfde uit. Het was niet dik geworden bij gebrek aan beweging, noch vermagerd door het vasten en de strijd met demonen. Het was nog zoals ze het hadden gekend voordat hij zich had teruggetrokken. En zijn ziel had nu een staat van zuiver- heid bereikt: niet verschrompeld door norsheid, niet verslapt door genot, niet ten prooi aan joligheid of melancholie. Bij het zien van de menigte werd hij niet onrustig en het stemde hem evenmin verheugd dat hij door zovelen werd begroet. Hij was geheel en al in balans, zoals iemand die zich laat leiden door de rede en zich in zijn natuurlijke toestand bevindt. (VA 14) Antonius komt tevoorschijn als een zeer evenwichtig iemand, na twintig jaar eenzame op- sluiting. Dat is alvast iets heel bijzonders van deze figuur. Aansluitend houdt hij een lang betoog over de strijd met demonen. Daarin geeft hij zijn toehoorders uitvoerige instructie over de manier waarop ze demonen tegemoet kunnen treden. Dat is een passage die veel mensen snel zullen overslaan of doorbladeren, omdat het misschien wat minder spannend en spectaculair lijkt dan de voorgaande taferelen met aanvallen van de duivel. Maar het is toch de moeite om zo ’ n preek van Antonius eens helemaal achter elkaar te bekijken. Voor demonen moet je niet bang zijn, zegt hij, die kun je eigenlijk door een kruisgebaar te maken, en door de naam van Jezus uit te spreken, uitbannen. Ik weet niet of het voor iedereen zo werkt die met demonen in welke vorm dan ook te maken heeft, maar dit is in ieder geval het advies van Antonius.