Perspectief 2021-54

8 Dr. Vincent Hunink Perspectief Deze oproep van Jezus om alles neer te leggen en Hem te volgen betrekt Antonius op zichzelf. Ja, denkt hij, dat is ook iets voor mij. Hij doet afstand van zijn bezittingen en gaat aan de rand van het dorp wonen. Daaruit blijkt dat hij niet de eerste is die dat doet, want hij voegt zich bij een aantal kluizenaars die daar al zitten. Antonius geldt dus wel als ‘ vader van het kluizenaarschap ’ maar uit de tekst van Athanasius blijkt dat hij niet de allereerste is. Later gaat hij verder de woestijn in waar hij zichzelf een verzwaard regime oplegt. Er is een bekende passage uit dat gedeelte, die gaat over de duivel die Antonius bestookt en be- laagt. De duivel kan gemakkelijk alle gedaanten aannemen om kwaad te doen. Toen, die nacht, maakten ze zo ’ n kabaal dat het leek of de hele plek stond te schud- den. De vier muren van het gebouwtje werden door de demonen als het ware opengebroken, en ze leken erdoor naar binnen te komen. Ze waren van ge- daante veranderd en verschenen nu als wilde beesten en reptielen. Meteen was de plek vol schijnbeelden van leeuwen, beren, luipaarden, stieren, slangen en adders, schorpioenen en wolven. En elk ervan bewoog zich op zijn eigen manier: de leeuw brulde als om aan te vallen, de stier leek met de horens te gaan stoten, de slang kronkelde dadelijk op hem af en de wolf wilde gaan springen. Het geheel was schrikbarend: de woestheid van al die schijngestalten bij elkaar en het geraas van hun geluiden. Antonius, hierdoor gegeseld en gestoken, voelde een nog heviger pijn in zijn lichaam. Maar zonder te trillen, ja, wakker van ziel, lag hij daar. Wel moest hij kreunen van de lichamelijke pijn, maar hij bleef nuchter van geest. Bijna spot- tend zei hij: ‘ Als jullie écht macht hadden, was het genoeg als één van jullie hier kwam. Maar nu de Heer jullie heeft ontkracht, proberen jullie mij schrik aan te jagen door je aantal. Maar het is een teken van zwakte dat jullie de vormen van redeloze beesten aannemen! ’ (VA 9) Het is een passage die tot de verbeelding spreekt, ook bij latere kunstenaars: de heilige die wordt bestookt door duivels in dierlijke gedaante. En die standhoudt en ze tegen- spreekt, en zo de beproeving te boven komt.