Perspectief 2021-51

44 Pfrof. Dr. Marcel Sarot Perspectief betrokkenheid als secretaris van het Secretariaat voor de Eenheid bij de voorbereiding van het Tweede Vaticaans Concilie. In de uiteindelijke Latijnse tekst van Unitatis Redintegratio staat één zin over deze verhouding. In de onlangs verschenen nieuwe vertaling van de documenten van Vaticanum II zijn het er twee : ‘Het is echter duidelijk dat het werk van de voorbereiding en verzoening van die individuen die naar de volle katholieke gemeenschap verlangen zich van nature onderscheidt van het oecumenisch handelen. Toch is er geen enkele tegenstelling tussen beide, want beide vinden hun oorsprong in de wonderbare beschikking van God’ (UR 4). 9 Op het eerste gezicht is dit geen erg opvallende zin; het enige wat wellicht opvalt is dat de destijds gangbare term ‘bekeringsapostolaat’ er niet in voorkomt. Tegen de achtergrond van de ontstaansgeschiedenis krijgt deze zin echter re- liëf. In een scherpzinnige studie heeft Peter de Mey precies geanalyseerd hoe hij tot stand is gekomen. 10 Ik haal kort enkele saillante punten naar boven uit de studie van De Mey. Hij maakt duidelijk dat de kwestie van het bekeringsapostolaat en de verhouding ervan tot de oecumene een en andermaal door concilievaders naar voren is gebracht en is be- sproken. Er waren concilievaders die deze verhouding zagen zoals de Kerk in dezelfde periode de verhouding tussen missie en interreligieuze dialoog is gaan zien: beide moeten gebeuren, en er is geen tegenstelling tussen beide. Een echo van deze opvatting is in de uiteindelijke tekst terechtgekomen, hoewel er ook concilievaders waren die wel tegenstel- ling tussen beide zagen en de voorkeur gaven aan oecumene dan wel aan bekerings- apostolaat. Toch is er in de uiteindelijke formulering geen sprake van een gelijkwaardige verhouding tussen bekeringsapostolaat en oecumene. Ik noteer drie opmerkelijke zaken. Allereerst wordt de overstap van christenen naar de Katholieke Kerk geen ‘ bekering ’ meer genoemd. Dit woord wordt gemeden ‘omdat het, in deze co ntext, soms inadequaat en vaak dubbelzinnig is.’ 11 Ook het woord ‘apostolaat’ wordt gemeden, omdat het moet wor- den gereserveerd voor de zending onder niet-christenen. 12 De formulering die nu wordt gebruikt, ‘de voorbereiding en verzoening van die individuen die naar de volle katholieke gemeenschap verlangen,’ suggereert dat het initiatief uitgaat van degene die de volle ka- tholieke gemeenschap wenst, niet van kerkelijk bekeringswerk. Tenslotte is in het allerlaatste stadium door een ingrijpen van Paus Paulus VI de formulering dat zowel de oecumene als de voorbereiding ven verzoening van hen die naar de Katholieke Kerk over- stappen voortkomen uit het werk van de Heilige Geest, geschrapt. Van de oecumene wordt dit elders in Unitatis Redintegratio wel gezegd, maar de overstap van christenen uit