Perspectief 2021-51

2021-51 Terugblik 37 van het drievoudig ambt (bisschop, priester, diaken) en de Petrusdienst (of het pausambt) in de communio van de Kerk. In zijn beknopte bijdrage kon Groen niet ingaan op de complexiteit van de oecumenische betrekkingen. Neem bijvoorbeeld de relatie met de Russische Orthodoxie ten tijde van de Sovjet-Unie. Uit de biografie komt het beeld naar voren dat de niet-politieke Willebrands vanaf 1978 als naaste adviseur van paus Johannes Paulus II een belangrijke rol speelt in de relatie met de Russisch Orthodoxe Kerk. Het einde van het communisme in 1989 luidde ook het einde in van de Sovjet-Unie en de heerschappij over Oost- en Zuid-Oost-Europa. De Russisch-Orthodoxe Kerk werd vanaf 1927 decennia door het regime gegijzeld, gecon- troleerd en gebruikt. Ook in internationale oecumenische relaties. In Midden- en Zuid- Oost Europa werd de bevrijding van het communisme gevierd, in Rusland werd het uit- eenvallen van de Sovjet-Unie als een slag ervaren. De grote veranderingen leidden tot een impasse in de internationale theologische dialoog tussen orthodoxen en katholieken die pas in 2006 voorzichtig werd hernomen. Eén van de hobbels die daarvoor genomen moest worden betrof de verhouding tot de Grieks-katholieke met Rome geunieerde Oosterse Kerken, een ondermijning van de orthodoxie in de ogen van orthodoxen in Europa, een brug naar eenheid voor rooms-katholieken. In 1993 werd in Balamand (Libanon) een ver- klaring vastgesteld dat deelunies vandaag geen goede methode zijn om de communio van de Kerk te herstellen, maar dat de rechtspositie van Katholieke Oosterse Kerken die in het verleden zijn ontstaan gerespecteerd dient te worden. Willebrands heeft hier belang- rijk voorwerk voor geleverd. Oecumenische verhoudingen kunnen door de politiek ernstig belast worden. Het vereist grote kunde en fijngevoeligheid om langs de weg van de inter- kerkelijke betrekkingen recht en vrede in de wereld te bevorderen. Daar heeft Willebrands een bijdrage aan geleverd. In die lijn staat de historische ontmoeting tussen paus Francis- cus en patriarch Kyrill op Cuba in februari 2016. Een andere spanningsboog die Willebrands aan het hart gegaan ging, betreft het uit elkaar lopen van de internationale rooms-katholieke inzet voor oecumene en de ontwikkelingen in Nederland. Willebrands was tussen 1960 en 1990 één van de meest prominente verte- genwoordigers van de Rooms-Katholieke Kerk in de internationale oecumene. Al in de jaren vijftig stond hij aan de wieg van de rooms-katholieke inzet voor oecumenische sa- menwerking in Nederland, maar met de koers van zijn Sint-Willibrordvereniging in de