Perspectief 2021-51

36 Drs. Geert van Dartel Perspectief aan elkaar verschij nen’? Dat zoeken naar en ontmoeten van de ander als ander en ‘het breken van de grenzen zodat wij werkelijk aan elkaar verschijnen in onze gelijkenis en andersheid’ vormt de rode draad in deze biografie. Dat wordt zichtbaar vanaf de jaren vijftig als Willebrands vanuit de Sint-Willibrordvereniging zich er samen met anderen voor inzet het gesloten katholicisme open te breken om ruimte te maken voor ontmoetingen en samenwerking in samenleving en politiek met andersdenkenden en andersgelovigen. Willebrands behoorde echter niet tot de hemelbestormers voor wie de veranderingen niet snel en ver genoeg konden gaan. Schelkens wijst daarvoor op de theologische wortels van Willebrands en zijn bijdrage aan de teksten van het Tweede Vaticaans Concilie over gods- dienstvrijheid ( Dignatis humanae ) en de openbaring ( Dei verbum ). Interessant, die relativerende opmerking van Schelkens, dat ‘oecumene in Willebrands geval slechts een uitloper is, zelf geworteld in iets diepers’. Dat diepere verwijst naar het fundamentele res- pect voor de menselijke waardigheid van de ander in zijn/haar andersheid én naar het mysterie van de ontmoeting tussen God en mens waar het in het leven van de Kerk om draait. Oecumenicus Willebrands was door zijn ervaring als voorzitter van de Sint-Willibrordvereniging (vanaf 1948) en zijn werk als secretaris van de internationale Katholieke Conferentie voor Oecu- menische Vragen (vanaf 1951) zeer goed voorbereid om vanaf 1960 mee te werken aan de opbouw van het Secretariaat voor de Eenheid in Rome en aan de voorbereiding van het Tweede Vaticaans Concilie. Terecht roemt Bert Groen de enorme betekenis van kardi- naal Willebrands voor de internationale oecumene. In zijn bijdrage laat hij overtuigend zien dat een mentaliteitsverandering om niet te zeggen bekering in de RK Kerk zelf een noodzakelijke voorwaarde was om de weg van de oecumene te kunnen gaan. Een nieuwe visie op de eenheid van de Kerk waarin niet de piramidale structuur, maar de communio leidend is, was daarvoor fundamenteel. Willebrands heeft vanuit dit vernieuwde kerkver- staan ontegenzeggelijk veel bijgedragen aan het herstel en het opbouwen van vertrouwen zowel met de Orthodoxe en Oriëntaalse Kerken als met de Kerken uit de Reformatie. In de jaren tachtig kreeg de open notie van communio een sterker hiërarchisch accent. Dit werkt door in de oecumenische dialogen waarin veel aandacht uitgaat naar de plaats en de rol