Perspectief 2021-50

2020-50 Heerlijke theologie, maar ontoereikend 11 Met het verdwijnen van het subject, géén verkaveling, is ook gezonde spanning verdwe- nen. In dit boek sta je als mens nooit en nergens meer op het spel. De dingen liggen al vast. En is dat nu juist niet wat vanaf Abraham, of al eerder: met Adam, het leven zo span- nend en zo diep-ernstig maakt in deze wereld? Dat je zelf op het spel staat! Wat zal jou een God boeien die een wereld vol ellende schept en dan zelf om zijn schuld sterft, als jij als subject er helemaal buiten staat? Hoe loepzuiver de theologische lijnen ook zijn, het zijn niet meer spannende lijnen. Door die spanningsloosheid daalt een passiviteit over de gelovige en over de Kerk. Je ziet het in dit boek gebeuren. Voor Van de Beek en Rikhof is de Kerk vooral een eucharistie- vierende gemeenschap. Er is niets van zending, geen missie, niet de wereld ingaan om te verkondigen. Newman, die net als de auteurs volledig op het eeuwige leven is gericht en niets van de geschiedenis van onze wereld verwacht, zegt tenminste nog over de Kerk ‘nothing remains but to gather in the saints’ - de Kerk is in de wereld om te verkondigen en tot bekering te brengen! En volgens Paulus trekt de Kerk de wereld in om daar alle bolwerken te onderwerpen (2 Kor. 10:4). Daarover in dit boek niets. Dit knappe boek is het sluitstuk van een lange theologische ontwikkeling waarin God alles is geworden en de mens niets. Maar zou het kunnen zijn dat met dit sluitstuk de Kerk in vrede te ruste gaat om nooit meer op te staan? Dat ze een Kerk wordt van vooral oudere mensen die trouw de Eucharistie vieren, rustig de theologische lijnen doortrekken en ver- der niets doen? Zoals de oude priester Eli die met zijn grote geloof in Gods voorzienigheid geen woord van goed of kwaad meer tegen zijn zoons kon uitbrengen? Theologie is voortgekomen uit de oudtestamentische verwerking van de Wijsheid, zei ik al. In de laatste eeuwen voor Christus is alles – canonvorming, psalmen, apocalyptiek – doortrokken van Wijsheid. Uit deze Wijsheid, die dus in het OT steeds meer tot theologie wordt, ontspringt de verwachting van de Mensenzoon: de Transcendente wereld zal zich ontfermen over onze donkere wereld. Veel van die lijnen, ook de door de auteurs zo ver- foei de apocalyptische, lopen uit op Jezus Christus. Hij is de Wijsheid zelf: ‘Meer dan Salomo is hier!’ (Mat. 12:42). Jezus roept op tot bekering, activiteit, zending. Ieder subject telt voor Hem. In Jezus is de Wijsheid in levende lijve in onze wereld verschenen. Maar dat ‘levende lijve’, dat is nu precies waar het in zit. Want de auteurs zien Christus vooral als