Perspectief 2019-45

Perspectief 30 In gesprek met Ioannis Zizioulas als oecumenisch theoloog met name de Schotse theologen A.J. en T.F. Torrance en ook Miroslav Volf. Van de femi- nistische studies heeft hij geen kennisgenomen. In feite doet hij alle feministische kritiek af als zou ze domweg redeneren vanuit een projectie van menselijk vaderschap op god- delijk vaderschap en het daarom bestempelen als onderdrukkend, paternalistisch en seksistisch (GA 152). Hij heeft de portee van hun kritiek duidelijk niet tot zich genomen. Interessant is hoe Zizioulas reageert op wat diverse critici als alternatief naar voren bren- gen, dat de ultieme ontologische grond van God relationaliteit is (GA 165-167). Van een dergelijke Tri-uniteit moet Zizioulas niets hebben. Dan zou ons gebed niet tot de ene God kunnen worden gericht. We moeten bidden tot de ene God en dat kan alleen een particu- liere hypostase zijn, God de Vader. Het lijkt me dat daar vanuit de gebedspraktijk kanttekeningen bij te maken zijn. Christe-eleiso n en Veni Creator Spiritus zijn evengoed gebeden tot de ene God als het Onze Vader . Een ander argument dat Zizioulas tegen de relationaliteit als ultieme grond van Gods zijn inbrengt, is dat de interreligieuze dialoog met jodendom en islam gediend is met een heldere, persoonlijke vorm van monotheisme en niet met een ‘buberiaans’ type van rela- tionaliteit. ‘Wil een dialoog [met jodendom en islam] mogelijk worden dan lijken alle versies van een triniteitstheologie die niet de ene God met de Vader vereenzelvigen, a priori uitgesloten’ (GA 185). Dat lijkt me een punt voor discussie. 6. Eucharistisch ethos Zizioulas staat in de traditie van de ‘eucharistische ecclesiologie’. De eucharistie maakt de kerk. Deze visie werd ontwikkeld door de theologen van de Russische emigratie in Parijs, na de Russische Revolutie 1917, toen de kerk zich niet meer institutioneel kon definiëren in eenheid met de staat. Nikolai Afanasiev wordt gezien als de grote inspirator. Eucharistie maakt de kerk en maakt christenen. Het is primair in de eucharistie dat we leren wat het betekent persoon te zijn, gevormd te worden in een gemeenschap van liefde. Prachtig schrijft Zizioulas over het eucharistisch ethos. De eucharistie is een uiting van dankzegging voor de gave van het zijn. In de eucharistische dankzegging wordt heel de schepping weer in gemeenschap gebracht met God. Er is geen theosis (de vervulling van de volledige gemeenschap van de mens met God) buiten de eucharistie want alleen daar