Perspectief 2019-45

2019-45 15 Ioannis Zizioulas, Gemeenschap en andersheid, Theologie van de persoon Een verkenning en enkele vragen Prof. dr. Rudi te Velde De verschijning van de Nederlandse vertaling van Zizioulas’ Gemeen- schap en andersheid is een heuglijke gebeurtenis. Het is een belangrijk boek over thema’s die van centrale betekenis zijn voor het christendom. Het is geen gemakkelijk boek. Het vraagt om een aan- dachtige en vasthoudende manier van lezen, en dan is er ongetwijfeld nog veel dat de lezer niet direct zal begrijpen. Dat is niet erg, want de inspanning die het vraagt kan wel wat opleveren, bijvoorbeeld een hernieuwd besef hoe essentieel woorden als ge- meenschap, persoon, vrijheid, andersheid, zijn voor het christendom, en hoe het denken van de kerkvaders over de Drie-ene God tot een radicale vernieuwing van de Griekse denken over het zijn heeft geleid, op zoek naar begrippen die de werke- lijkheid van het persoon-zijn-in-relatie kunnen duiden. De rode draad die de verschillende hoofdstukken van het boek met elkaar verbindt bestaat in een relationele ontologie, waarin gemeenschap de kern vormt, zowel in de antropologie als in de ecclesiologie. Een treffende samenvatting van de kern van het boek is te vinden op de achterkant van de Nederlandse uitgave: “Zizioulas biedt een radicale, ontologische doordenking van wat het betekent om persoon te zijn en stelt zich daarbij in kritische dialoog met kerkvaders als Augustinus en hedendaagse grote denkers. Eén persoon is geen persoon , zegt Zizioulas. Persoon-zijn is niet in zichzelf begrensd, maar is een beweging van liefde, waar de een woont in de ander zonder zijn eigen andersheid te verliezen.” Tot die hedendaagse denkers behoren Buber en vooral ook Levinas, wiens denken over de relatie tot de ander een belangrijke inspiratiebron voor Zizioulas vormt. De ondertitel van het boek is “theologie van de persoon”: het feit dat het gaat om een theologie van de