Perspectief 2019-44

Perspectief 86 De Orthodoxe Kerk moet haar Byzantijnse erfenis herzien regels van de kerk komen dan in strijd met de geest van de kerk, met de christelijke bood- schap zelf. Het verleden van de Orthodoxe Kerk vernietigt dan het heden van de Orthodoxe Kerk. Het doel gaat de middelen heiligen. De middelen vernietigen daardoor het doel. Het gevolg kan zijn dat de Oekraïense Kerk van het patriarchaat Moskou geliqui- deerd wordt, zoals de Grieks-katholieke Kerk in Oekraïne in 1946 door Stalin geliquideerd werd. Dat kan moeiteloos, omdat de gebouwen die ze in bruikleen heeft vaak staatseigen- dom zijn. 5. De status van de gelovigen Een patriarchaat, bisdom of parochie ziet men dan als een grondgebied, een ‘territorium’ en niet als een gemeenschap van gelovigen. Dat klinkt door in de kerkelijke taal bv. ‘svja- taja Russkaja zemlja’ (het heilige Russisch land). De aanspreektittel voor een bisschop is in het Slavisch: ‘Vladíko’. Dat vertaalt men doorgaans met Meester, maar ‘Bezitter’ kan ook. De gelovige worden vaak aangeduid met ‘rab/raba’ (in het Grieks: doulos). De vertaling ‘slaaf’ is beter dan ‘dienaar’. Een bisdom is dan een landgoed, waarop een aantal lijfeige- nen wonen. Er is een inventarisatie van het aantal parochies en een inventarisatie van de bezittingen van die parochies, maar er zijn geen ledenlijsten. Dat geeft de lage status van de gelovigen goed weer. Bisschoppen zijn hun bisdom gaan beschouwen als een persoon- lijk bezit, waarover ze naar eigen goeddunken kunnen regeren. Het communisme heeft die ontwikkeling versterkt en ‘patriarch’ Filaret van Kiev staat geheel in die traditie. Maar christenen zijn geen slaven, het zijn kinderen van God en erfgenamen van het Rijk Gods. Ze hebben deel aan het ‘algemeen priesterschap’ van alle gelovigen en zijn bij hun doop gezalfd als de koningen van Israël. Het woord ‘slaaf’ ontkent die hoge status. We zijn geen eigendom van de kerk, maar van God. Niet de bisschop is hoofd van de kerk, maar Christus zelf. De Heilige Geest regeert de kerk. Het landelijke concilie van Moskou in 1917/1918 en op een andere manier ook het Tweede Vaticaans Concilie hebben die situatie proberen te corrigeren. Maar de uitvoering daarvan verloopt zowel binnen de Orthodoxe Kerk als bin- nen de Katholieke Kerk erg moeizaam.