Perspectief 2019-43

2019-43 Thema - Gave en vruchten van de Geest in oecumenisch verband Dr. Jos Moons sj 61 1 Bij de voorbereiding van deze tekst heb ik gebruik gemaakt van een bijdrage voor het tijdschrift VIEREN, dat later in 2019 zal uitkomen, alsmede van mijn ‘lekenpraatje’ (of publiekspresentatie) bij mijn verdediging (online beschikbaar via de website academia), en J. Moons, ‘Charismatische gaven. Belangrijk voor iede- reen?’, in Katholiek nieuwsblad 2018 (18 mei 2018, Pinksteren), 17 (online beschikbaar via de website academia). 2 Overigens: reeds Augustinus en na hem Thomas van Aquino wezen op dit verschil. En is het ook interessant om naar oude geloofsbelijdenissen te kijken: in een aantal daarvan gaat het over geloven ‘in (εις) de heilige Geest in (εν) de kerk’; het eerste is het ‘in’ van een richting, het tweede is het ‘in’ van een plaats. Voor achter- grond, verdieping en nuancering, zie bijv. J.N.D. Kelly, Early Christian Creeds , 3 rd ed. (1972). 3 Volledige tekst: “Wij zijn aanwezig, Heer Heilige Geest – weliswaar gehinderd door geweldige zonde, maar op een bijzondere manier verzameld in uw naam, zijn wij aanwezig. Kom tot ons, en wees met ons: verwaar- dig u in onze harten door te dringen. Leer ons wat te doen en waar te gaan, en toon ons hoe we moeten handelen om, met uw hulp, u in alles te kunnen behagen. Wees gij alleen het die ons beraadslagen beweegt en bewerkt, gij die met God de Vader en met zijn Zoon alleen de glorierijke naam bezit. Laat niet toe dat we de rechtvaardigheid verstoren, Gij, die eerlijkheid als hoogste bemint. Moge onkunde ons niet verkeerde we- gen wijzen, en moge wij niet buigen voor partijdigheid; moge aannemen van geld noch aanzien des persoons ons bederven. Maar bind ons stevig aan u, door de gave van uw genade alleen, zodat wij in u één zijn, en in niets van wat waar is afwijken. Laat ons, verzameld als wij zijn in uw naam, in alles trouw aan recht- vaardigheid vasthouden, zodat ons oordeel in dit leven in niets van u afwijkt, en wij straks voor onze goede daden het eeuwige loon ontvangen. Amen”, zie bijv. Acta synodalia sacrosancti concilii oecumenici Vaticani II/1, 47. (Vertaling: Jos Moons SJ, dr Michiel Op de Coul) 4 Vgl. de scherpe opmerking van Walter Kasper dat de kerk de verleiding heeft de Geest institutioneel-kerke- lijk te temmen. Dan zijn het de structuren en overgeleverde tradities van de kerk die op de eerste plaats komen, niet de Geest. Die tradities zijn overigens vaak goed, maar niet altijd. Zie W. Kasper, “Die Kirche als Sakrament des Geistes”, W. Kasper, G. Sauter, Kirche – Ort des Geistes (Freiburg: Herder, 1976), 13-55, 17, “In der Auseinandersetzungen mit den Montanisten und Donatisten in der alten Kirche und mit den verschiede- nen mittelalterlichen Schwarmbewegungen wurde der Geist jedoch immer mehr an die Institutionen der Kirche gebunden; er wurde sozusagen kirchlich domestiziert”. 5 Er zijn andere mogelijkheden om dit uit te werken, bijvoorbeeld de Geistvergessenheit in de kerk en de (deels vermeende) herontdekking van de Geest op het concilie, geïllustreerd met good practises en bad practises, bijvoorbeeld de trinitaire inleiding van Lumen gentium (zie nrs 2-4) enerzijds en de niet zo trinitaire afsluiting in LG 47 anderzijds. 6 Volledige tekst: ”Bovendien heiligt en geleidt dezelfde Heilige Geest het Godsvolk niet alleen door de sak- ramenten en bedieningen, Hij versiert het niet alleen met deugden, maar «ieder uitdelend zoals Hij het wil» (1 Kor. 12, 11), verspreidt Hij onder de gelovigen van elke rang ook bijzondere genaden die hen geschikt en bereid maken om allerlei werken en taken, die voor de hernieuwing en de verdere uitbouw van de Kerk dienstig zijn, op zich te nemen, zoals er geschreven staat: «Aan ieder wordt de openbaring van de Geest meegedeeld tot welzijn van allen» (1 Kor. 12, 7). Deze charismatische gaven ( charismata ) kunnen wonderbaar