Perspectief 2019-43

2019-43 Thema – Herstel van Kerkgemeenschap Prof. dr. Wolfgang Thönissen 21 overeenstemming met de Heilige Schrift in de eenheid van de Kerk. 27 Vandaag kan geza- menlijk vastgehouden worden dat de in de Augburgse Belijdenis genoemde kerkelijke misstanden op grond van de in het leven en het oordeel van de kerken gebeurde veran- deringen hun betekenis vergaand verloren hebben. 28 De kerken bevinden zich vandaag op de weg naar kerkengemeenschap. Ook als er nog geen Eucharistische- en Avondmaalsge- meenschap tussen de Rooms-katholieke Kerk en de Lutherse Kerken is overeengekomen, zijn de huidige betrekkingen tussen de kerken niet uitdrukking van een ontspannen naast elkaar leven zonder indicaties van een groeiende wederzijdse gemeenschap. 29 De uitda- ging bestaat in het uitwerken van oecumenisch houdbare ecclesiologie, die de verschillen in kerkelijkheid van verschillende kerkvormen kan ondervangen, zonder aan een mono- causaal eenheids-denken te bezwijken. Met deze inzichten en overwegingen is het hervormingsprogramma van de katholieke theologie beschreven, dat uit de retrospectieve gedachtewisseling met Maarten Luther en zijn theologie ontstaan is. In zoverre is de katholieke theologie zonder terugkoppeling op voorwaarden, verloop en doorwerking van de Reformatie van de 16 e eeuw niet meer ade- quaat te beschrijven. De scheiding van de Kerk van het Avondland is een doorwerking van de Wittenbergse hervormingsbeweging. Als aangetoond kan worden dat de intentie tot scheiding niet dwingend uit de voorwaarden en het verloop van de reformatorische de- batten sinds 1517 af te leiden valt, dan bestaat de kans eenheid en gemeenschap in geloof te herwinnen. Dit kan natuurlijk niet zo gebeuren dat de doorwerking willekeurig losge- maakt wordt van het verloop van gebeurtenissen. De oecumenische overeenstemming, dat is de werkelijke uitdaging, moet ook de oorzaken en de redenen van de scheiding in de overeenstemming meenemen. Dat moet het programma van de katholiciteit in hervor- ming tot stand brengen. 30 Het is de uitdaging voor een oecumenisch overeenstemmingsproces, in zoverre het vasthouden aan de katholiciteit de hervorming van de Kerk en de kerkelijke verkondiging mee insluit. Exemplarisch kan deze uitdaging voor de Rooms-katholieke Kerk laten zien of en hoe het recht op religieuze vrijheid in de verkondiging van het Evangelie geïntegreerd kan worden.