Perspectief 2019-43

2019-43 Thema – Herstel van Kerkgemeenschap Prof. dr. Wolfgang Thönissen 15 consensus of beter een differentiërende consensus. Aan de hand van de “Gemeenschap- pelijke Verklaring over de Rechtvaardigingsleer” (GE) kan het geheel van de differentiërende consensus verhelderd worden. Dit is een veelzijdig geheel dat iets heel anders is dan een theologische compromisformule. De verklaring bevat een krachtige for- mulering van de consensus, die gezamenlijk geformuleerd werd en die ook gezamenlijk eigen gemaakt moet worden. Daarbij horen confessionele onderscheidingen (differenti- eringen) die gezamenlijk, dus complementair, naar voren gebracht worden. Deze zo ontwikkelde consensus staat een reikwijdte van onderscheiden theologische taalvormen en confessioneel herkenbare vormen toe. Hij opent voor de partners in de dialoog de mogelijkheid van een overdracht tussen verschillende traditiestrengen, die noch toegeven aan kortlopende afgrenzingen noch aan modieuze consensusontwerpen. Het komt aan op de logica van de eenheid, op de basisregels die de ordening van het geheel bepalen. Als het gemeenschappelijke van het christelijk geloof ter sprake gebracht moet worden, staat niet meer de afgrenzing op de voorgrond, maar het gemeenschappelijke belijden van Christus. Leerstellige afgrenzingen veranderen van karakter en hebben binnen deze ver- andering van perspectief een kritische zin en krijgen een verhelderende betekenis. Ze kunnen en mogen niet geïsoleerd verstaan worden. Een oecumenisch begrepen herme- neutiek van vertrouwen die afgrenzingen overwint, maakt het met het oog op het fundament van het christelijk geloof en binnen het geheel van de traditievorming mogelijk om bewust theologische accenten te zetten. Het door de apostelen doorgegeven erfgoed werd immers in verschillende vormen en op verschillende wijzen overgenomen en werd steeds weer op verschillende wijze uitgelegd. 16 Het komt er in het oecumenisch proces op aan om de legitieme verscheidenheid van vormen, formuleringen en theologische tradities niet te ontkennen, maar ze in wederzijdse complementariteit samen vruchtbaar te maken. Een oecumenische hermeneutiek van het vertrouwen is daarvoor geen tovermiddel voor kerken die met elkaar overeenkomsten aangaan, maar een middel om tot overeenstem- ming te komen, die de het gemeenschappelijk erfgoed ontkennende houding van de wederzijdse afgrenzing en vervloeking eindelijk helpt te overwinnen.