Perspectief 2018-42

Perspectief 22 Het levenseinde: dankzij vele vormen van solidariteit, te beginnen met deze van de arts. Ik spreek van ‘au- tonomie-in-relatie’ of van ‘zelfbeschikking-in-relatie’. Deze vrije daad vraagt van de zorgverleners vele attitudes en kwaliteiten». 42 In de eerste plaats dient men het lijden van de patiënt goed te begrijpen en te proberen er deskundig op te antwoorden, met alle beschikbare middelen en met aandacht voor de psycho-sociale-spirituele oorzaken ervan. Er moet ook aandacht zijn voor de spanningen, onenigheden die kunnen optreden tussen de vraag van de patiënt en de perceptie van zijn omgeving. Tenslotte zal het altijd belang- rijk zijn om te onderscheiden of het gaat om verlies van betekenis, «levensmoeheid» of verlangen om te sterven, of de vraag tijdelijk of blijvend is, of het gaat over een herinnering of angst voor ander lijden of een reëel verlangen om zijn leven te beëindigen. De uitdaging om de maximale vrijheid te waarborgen in heel het beslissingsproces aan het einde van het leven, brengt ons terug bij de contextuele dimensies. Dokter Desmet vraagt zich af hoe het mogelijk is om deze wederzijdse vrijheid te waarborgen in de zie- kenhuiswereld die steeds meer door beslissingen van het management ingeperkt wordt. De gevolgen daarvan zijn: tijdgebrek bij personeel, steeds kortere ziekenhuisopnames, groot verloop binnen de teams die de intersubjectiviteit weinig of niet bevorderen, wat het bespreken van het geheel van aspecten die aan de basis liggen van de vraag om zijn leven te beëindigen, niet bevordert. Bovendien is er in een medische en sociale context die gekenmerkt wordt door «een ondraaglijk lijden», zoals we reeds benadrukt hebben, een gebrek aan vorming en professionele competenties waarmee patiënten en families op een dramatische manier geconfronteerd worden: «De doorslaggevende redenen om eu- thanasie aan te vragen, zijn vaak van psycho-sociale-spirituele aard: de zieke voelt zich tot last, lijdt aan een ondraaglijke afhankelijkheid, wordt gekwetst, ervaart geen zin meer, heeft geen perspectief meer, is mentaal uitgeput door de jarenlange behandeling, enz. De juiste zorg en begeleiding van de euthanasieaanvragen vereisen daarom een psycho-so- ciale en vooral spirituele vorming». 43 Deze uitdaging om verzorgenden te vormen in de spirituele en religieuze dimensie van de beslissingen 44 is volgens ons een dringende nood- zaak voor onze verschillende kerken. Er ontstaan nieuwe initiatieven om deze nood te verhelpen, wij denken hierbij aan het Netwerk Soins, santé, spiritualité. 45