Perspectief 2017-38

2017-38 Uit de zijde van de Heer 61 Reag eer Eucharistie De zoektocht naar overeenstemming over de Eucharistie verloopt in vergelijking met het gesprek over de doop nog moeizamer. Er is in Nederland vanaf 1970 vele jaren met veel inzet en verwachting aan gewerkt. Theologen als Anton Houtepen (katholiek) en Martien Brinkman (gereformeerd) hebben vaak uitgesproken dat er theologisch meer dan voldoende overeenstemming is bereikt om in katholieke parochies en protestantse gemeenten een praktijk van eucharistische gastvrijheid toe te kunnen laten. De oecumenische praktijk die vanuit die achtergrond vanaf de jaren zeventig werd ontwikkeld, is de laatste vijftien jaar praktisch helemaal teruggedraaid. Velen doet dat pijn en zijn daar boos over. Wat nu vinden we in de studie ‘Een rijke oogst’ ten aanzien van de bereikte overeenstemming over de Eucharistie? Het is allereerst goed om op te merken dat dit boek geschreven is vanuit het principe ‘er is meer wat ons bindt, dan wat ons scheidt’ en dat steeds begonnen wordt met de beschrijving van de overeenstemming. Pas daarna komen de verschillen aan de orde. Dat is ook in lijn met het doel van de oecumenische dialogen die op zoek zijn naar overeenstemmingen voorbij de leerverschillen uit het verleden. Een gemeenschappelijk perspectief op de sacramenten is een voorwaarde voor de overeenstemming over Doop en Eucharistie. Immers juist over de betekenis van sacramenten zijn leerverschillen ontstaan. Volgens de Duitse theoloog Karl Heinz Menke is er nog steeds een fundamenteel verschil tussen katholieken en protestanten ten aanzien van sacramenten dat ook niet overbrugbaar is. Hoewel beide confessies het woord sacrament gebruiken, stoelt de betekenis op verschillende denkvormen die niet bij elkaar te brengen zijn. Deze worden door de consensus oecumene verbloemd. De studie van Kasper en de zijnen is veel positiever. Instemmend worden woorden geciteerd uit de katholiek-gereformeerde dialoog die ik hier graag laat horen: ‘Decennia van oecumenische dialogen hebben een sterke convergentie voortgebracht in vele van de christelijke elementen van de christelijke liturgie. (…) De liturgie biedt een bevoorrechte plaats waar het Woord wordt overwogen en gevierd in liturgie en sacrament.’ ‘De