Perspectief 2017-38

Perspectief 16 Fred van Iersel maar met het oog op het passend functioneren van het lagere niveau in een maatschappij, bedrijf of organisatie. Subsidiariteit is daarenboven ook een ordeningsbeginsel in de verhouding tussen staat en maatschappij. Het subsidiariteitsbeginsel vormt in feite een noodzakelijk element in een politieke ethiek. Het is naar zijn aard anti-totalitair, want het begrenst de bevoegdheden van staten. Precies hiertoe zijn ook democratische stelsels ontworpen (Maritain, 2007). Hyperindividualisme en verkeerd begrepen - niet door Taylor’s benadering gecorrigeerde - authenticiteit riskeren daarentegen de democratie: zij maken de publieke ruimte kwetsbaar voor totalitarisme juist door de paradox van een in de politieke sfeer uitgespeelde leefwereld, terwijl ze tegelijkertijd op religieus gebied kwetsbaar maken voor commercieel exploitatie van narcistische quasi- authentieke spiritualiteit Deze verschijnselen hangen samen. Symptomatisch is dat IS en Al Qaida in Westerse media niet stelselmatig als de vierde politieke gestalte van totalitarisme in een eeuw worden besproken - na nationalsocialisme, fascisme en communisme- en dat de ideologische instrumentalisering van religie in deze Islamistische bewegingen in plaats van als symptoom van zwakte, meestal als factor van kracht wordt gezien en besproken, waarop nog verdere individualisering en privatisering van religie en spiritualiteit in het Westen een passend antwoord zou zijn. Het tegendeel is waar: deze reactie vergroot juist de westerse kwetsbaarheid voor totalitarisme. 6. Conclusie Het christendom en de democratische rechtstaat - met hun existentialistisch op zelfexpressie gerichte georiënteerde aanhangers respectievelijk burgers, die authenticiteit boven representatie en plaatsbekleding stellen — hebben, zo luidt mijn concluderende stelling in deze bijdrage, hetzelfde probleem, namelijk het onvermogen om zich te laten representeren - door een gekozen politicus in de democratie en - zowel in ‘horizontale’ als in ‘verticale zin’ - door een plaatsbekleder in het christendom Religie en democratie hebben echter niet alleen hetzelfde probleem: ze hebben het ook gezamenlijk. Het betreft namelijk het onvermogen van de postmoderne burger om een