Perspectief 2017-37

2017-37 Het belang van bruggenbouwers voor de toekomst van Europa 63 Reag eer pastores, katholiek, orthodox en protestant met een hart voor vrede en verzoening tussen kerken en godsdiensten. Toen daar aan het einde van de jaren tachtig de spanningen ernstig opliepen en het land in oorlog raakte en uiteen viel, spande het erom hoe de grote kerken zich tegenover de politieke crisis zouden houden. En hoewel het complex was en is, kon toch voorkomen worden dat kerk en godsdienst voertuig werden van oorlog en haat. Maar zelfs nu, meer dan vijftien jaar verder staat de echte verzoening tussen de katholieke en orthodoxe kerk, tussen Kroaten, Serviërs, Bosniërs en Albanezen nog steeds uit. De weerbarstigheid en complexiteit van geschiedenis weerhouden me om te roemen op de grote doorbraken die dankzij de oecumenische beweging plaats gevonden hebben. En die zijn er wel degelijk en moeten genoemd blijven worden. Misschien helpen ze om te voorkomen dat mensen en ook leiders van kerken terugvallen in oude reflexen. De scheidingen tussen de grote tradities van de Kerk hebben zich voltrokken op het Europese continent op ongelukkige momenten in de geschiedenis. Het ene Europa waarvan al velen voor ons gedroomd hebben, heeft niet alleen te maken met grenzen tussen staten, maar ook met grenzen tussen culturen, godsdiensten en volkeren. Maar geen enkele grens is absoluut. Dankzij de oecumenische toenadering zijn belangrijke stappen gezet naar verzoening en eenheid. In relatie tot de Orthodoxie alsook in relatie tot de Reformatie. a. Orthodoxie In mijn studie in Zagreb heb ik mij destijds vooral toegelegd op de relatie tussen orthodoxie en katholicisme op de Balkan. Door dat gebied loopt de oude grens (5 e eeuw) tussen de jurisdicties van de Kerk van Oost en West. Identiteitsvorming en staatsvorming hebben aan beide zijden van die cultuurgrens plaatsgevonden. De spanning en de vervreemding die tussen de Byzantijnse en Latijnse wereld in de loop van het tweede millennium zijn beslag kregen is door de Zuid-Slavische volkeren op eigen wijze geïnternaliseerd. Ook over die cultuurgrens heen kwam vanaf de jaren zeventig van de 20 e eeuw een pril oecumenisch proces op gang vooral dankzij de contacten tussen de theologische faculteiten. Zonder de daaraan voorafgaande ontmoetingen tussen patriarch Athenagoras