Perspectief 2017-37

2017-37 De spiritualiteit van Luther in oecumenisch perspectief 21 Reag eer zag er niet best voor hem uit. Maar Luther dacht er niet aan! Die dreigbul heeft hij op 12 december van datzelfde jaar ijskoud verbrand, waarna paus Leo X hem op 3 januari 1521 resoluut in de pauselijke ban deed: "Decet Romanum Pontificem..." De keizer (Maximiliaan) had de zaak al een paar jaar om politieke redenen laten lopen, maar zijn opvolger keizer Karel V was juist in oktober 1520 gekroond. Drie maanden na de pauselijke ban werd Luther - nadat hij verhoord was op de Rijksdag in Worms – door keizer Karel V in de Rijksban gedaan. Daarmee was hij vogelvrij verklaard. Iedereen mocht hem ongestraft doden. Zo ging dat toen in het Heilige Römische Reich der Deutschen Nation. Maar dit alles hield hem niet tegen en gelukkig had hij de steun van de machtige keurvorst Frederik de Wijze, die altijd bij de moederkerk gebleven is, maar wel Luthers beschermheer was. Uit voorzorg had hij Luther laten kidnappen en hem ondergebracht op kasteel de Wartburg, waar hij door het leven ging als Jonker Jörg. Daar heeft Luther in een recordtempo aan zijn Bijbelvertaling in de volkstaal gewerkt. Er was nu niets dat hem afleidde. In drie maanden had hij het Nieuwe Testament gereed. Zoals gezegd: Luthers verzet tegen de aflaathandel gaf de stoot tot de Reformatie, die als vernieuwingsbeweging snel terrein won. Toen de bal eenmaal ging rollen, was er ook geen houden meer aan. Maar al snel manifesteerden zich ook de tegenkrachten. Toen de Reformatie in 1529 in de kiem gesmoord dreigde te worden, kwam er een heftig protest van vorsten en steden, die het oneens waren met het besluit om de godsdienstvrijheid te beknotten. Dit staat bekend als het Protest van Spiers. En zo is het woord 'protestant' geboren. De aflaatkwestie was slechts de aanleiding, maar gaf wel de stoot tot die internationale beweging, waaruit het protestantisme is voortgekomen. Gewone mensen hadden immers het idee, dat ze hun eeuwig heil met goede werken konden verdienen of voor geld konden kopen en ze betaalden grif. Luther zag dat en protesteerde. Hij wist, dat ons eeuwig heil alleen in Gods hand ligt en onbetaalbaar is. Maar Luther zag ook heel scherp, dat hebzucht op de loer ligt, zodra het over geld gaat. Geld is iets dat mensen altijd raakt en dat is van alle tijden. Niet alleen wie meeging met de Reformatie, maar ook wie bleef werd trouwens door dit alles opnieuw aan het denken gezet. Er waren in die tijd ook al pogingen om nader tot elkaar te komen. Er waren ook 'kerkblijvers' zoals Erasmus - van wie Luther overigens niets