Perspectief 2017-35

Perspectie 20 Can. drs. Wietse van der Velde Willibrord: een post-reformatorisch program In tegenstelling tot wat L.J. Rogier in zijn standaardwerk over de geschiedenis van het katholicisme in Noord-Nederland in de 16 e en 17 e eeuw heeft beweerd, ontbrak het Willibrord tot het midden van de 16 e eeuw niet aan officiële verering. Daarbij moet wel worden opgemerkt, dat de verering niet indrukwekkend was. In de 16 e eeuw kreeg Nederland te maken met de Reformatie. Om het protestantse tij te keren en de katholieke kerk intern te hervormen werden in 1559 van het bisdom Utrecht vijf nieuwe bisdommen afgescheiden en het zelf tot aartsbisdom verheven. Symbolisch voor het hervormingswerk zijn de statuten van de tweede Haarlemse diocesane synode van 1564. Het titelblad daarvan vertoont een afbeelding van Sint Willibrord, de patroon van het bisdom Haarlem. Onder die afbeelding staat een kort gebed voor het herstel van de godsvrucht onder het nageslacht van de Bataven. Het mocht niet meer baten. Mede onder invloed van de staatkundige en maatschappelijke onvrede werd de uitoefening van de katholieke eredienst in de jaren na 1580 verboden. Na de dood van de eerste aartsbisschop van Utrecht, Frederik Schenk van Toutenburg in 1580 werd het bestuur van het gehavende Utrechtse bisdom toevertrouwd aan Sasbout Vosmeer (1548-1614). Deze kreeg in 1592 als apostolisch vicaris bestuursvolmachten voor de hele kerkprovincie en werd n 1602 gewijd tot titulair aartsbisschop van Philippi. De titel “aartsbisschop van Utrecht”, kon hij in de toenmalige situatie niet voeren, maar ook zonder deze titel beschouwde hij zich als aartsbisschop van Utrecht. Vosmeer heeft de stoot tot de grote Willibrordverering in de Utrechtse kerk gegeven. Die verering was vooral gebaseerd op de gedachte: wij zijn door Willibrord en zijn medewerkers tot het geloof gekomen. Gehoopt werd dat door hun voorspraak het geloof van de vaderen zou voortleven. De verering van Willibrord onder Vosmeer Door het algehele verbod op de uitoefening van de katholieke eredienst zag Vosmeer zich genoodzaakt het aantal verplichte dagen te reduceren. Hij bepaalde in 1594 dat de vigilie van 7 november een (facultatieve) vastendag was, omdat Willibrord de belangrijkst apostel