Perspectief 2014-23

Perspectief Prof. dr. Herman Selderhuis 80 politieke betekenis van Trente vindt men ook in de toenmalige Nederlandse literatuur, zoals hier onder nog beschreven zal worden. Het beeld van Trente onder Zwitserse protestanten werd vergaand bepaald door de drie evaluaties van het concilie die Heinrich Bullinger in naam van de clerus van Zurich op- stelde om zo de overheid van Zurich te informeren. 25 In het eerste rapport dat dateert van 1 augustus 1546 26 verklaart Bullinger, die zoals Calvijn heel precies over de voortgang van het concilie geïnformeerd was, waarom de Zurichers niet naar Trente konden komen. Ze waren wel tot een gesprek bereid maar konden niet naar het concilie komen omdat ze vreesden dat het hen net zo zou vergaan als toen bij Hus in Konstanz. Als het concilie alleen samenkwam om ketterij te bestrijden en de Zurichers al vanaf het begin als ketters gebrandmerkt waren, zou het simpelweg te gevaarlijk zijn om er naartoe te gaan. Bullinger was van mening dat het concilie alleen maar de protestantse leer als ketterij wilde veroor- delen, wat ook gemakkelijk was omdat de afgevaardigden aanklagers en rechters tegelijk zijn. Bovendien vinden de Zurichers de positie van de paus problematisch. Ze kunnen al- lereerst alleen Christus als Heer erkennen en ten tweede is men op aarde alleen verplicht om de overheid van Zurich te gehoorzamen. In het tweede rapport van 5 juli 1551 27 werd de pauselijke uitnodiging voor de tweede zittingsperiode uitvoerig besproken maar op- nieuw kan Bullinger niet tot een ander advies komen dan de uitnodiging af te wijzen. De besluiten die bij de eerste zitting al genomen zijn maken een deelname onmogelijk en bevestigen nogmaals dat het concilie tot nu toe niet naar de oude apostolische traditie gehouden wordt. Het verwondert niet dat het derde rapport dat op 13 mei 1562 ver- scheen 28 ook duidelijk afwijzend is. Omdat er bij het concilie niets veranderd was moet Bullinger tot het besluit komen dat Zurich niets anders kan antwoorden dan in de eerste twee reacties. 25 Rudolf Pfister, Zu Bullingers Beurteilung des Konzils von Trient, in: Heinrich Bullinger Gesammelte Auf- sätze 1, 123-140. 26 Antwort der Predigeren zu Zürich/ uff des Papst Laden in das Concilium zu Trient/ 1546. Concipiert von Hrn. Heinrich Bullinger. Heinrich Bullinger Bibliographie, Zürich 1972, I Nr. 733. 27 HBBibl I ( als voetnoot 28) 229. 28 Antwort der Kirchendieneren zu Zürich/ auf des Pabst drittes Einladen auf das Concilum zu Trient/ An. 1562. Authore Hrn. Heinrich Bullinger. HBBibl I, 716.