Perspectief 2013-22

Perspectief 34 dr. Elisabeth Hense Natuurlijk bestaan er naast elkaar, en wellicht ook tegenover elkaar, verschillende tradities, verschillende impulsen tot verandering. De wijze waarop iemand beschouwt en wat hij aanschouwt kan verschillend zijn. Ook de vereniging met de geschouwde werkelijkheid kan zeer verschillend worden ingevuld. Alles wat in religieuze en kunstzinnige taal hierover tot uitdrukking wordt gebracht, maakt deel uit van een schat aan ervaringen die de mens- heid heeft verzameld. En het is deze schat aan ervaringen, zegt Von Balthasar, die mensen nodig hebben om zin en betekenis in hun leven te ontdekken. De socioloog Thomas Luckmann bevestigt dit standpunt. Volgens hem zorgen kunst en religie voor een talig, verstaanbaar en bemiddelend systeem waaraan de mens zich kan oriënteren. De menselijke behoefte naar zin vindt in deze culturele systemen haar vervul- ling, omdat ze het geheim van deze wereld als realiteit articuleren. 5 Volgens Luckmann maakt de articulatie van het geheim het mogelijk dat anderen, die het mysterie niet zelf hebben ervaren, deel kunnen hebben aan de herinnering aan het mysterie. En omdat de herinnering aan het mysterie tegenwoordig niet meer wordt gecontroleerd door Kerken is het geloof van vorm veranderd: het is veel individueler geworden. Het geloof is voor een groot deel uit kerkelijke organisaties geëmigreerd en daarom als het ware onzichtbaar geworden, niet meer onmiddellijk herkenbaar. Het geloof is onder andere geïmmigreerd in de kunst en is hier door een proces van privatisering heen gegaan. Dat betekent dat de articulatie van het mysterie nog diverser en individueler is geworden, maar dat betekent zeker niet dat het mysterie of de articulatie ervan is verdwenen. 5 Thomas Luckmann, Das Problem der Religion in der modernen Gesellschaft : Institution, Person, Weltan- schauung. Freiburg, Rombach, 1963, blz. 36