Perspectief 2013-19

48 kan worden verstaan, het gebed om de Heilige Geest het meest nodig. Rooms-katholieken en protestanten in Nederland delen in dezelfde cultuur. De situatie van beide kerken is niet wezenlijk verschillend. Dit gepassioneerde en erudiete pleidooi voor de Kerk is voor beide kerken belangrijk en een dienst aan de katholiciteit en eenheid van de Kerk. Ad Catholicam Het herstel van de eenheid van de Kerk was een van de centrale doelstellingen van het Tweede Vaticaans Concilie. De constitutie over Kerk Lumen gentium en het Decreet over deelname van de Katholieke Kerk aan de oecumenische beweging Unitatis redintegratio formuleerden de uitgangspunten voor een positieve benadering van andere Kerken en kerkelijke tradities. Vaticanum II was het vertrekpunt voor de vele internationale bilaterale dialogen die de Rooms-katholieke Kerk vanaf het midden van de jaren zestig van de vorige eeuw heeft gevoerd. 109 Ook is de Rooms-katholieke Kerk volwaardig lid van de Commissie Geloof en Kerkorde van de Wereldraad van Kerken. Of oecumenische dialogen succesvol zijn hangt niet alleen af van de mate van overeen- stemming in de dialoogcommissies. Dat is de eerste stap in een proces. Iedere dialoog- commissie geeft de opdracht weer terug aan de kerken die er de opdracht toe hebben gegeven en die vervolgens moeten beoordelen of en in hoeverre het resultaat van de dialoog kan worden aangenomen en geïmplementeerd. Zo werden de reacties van de kerken op het Limarapport (1982) uiteindelijk in zes banden gebundeld. 110 Ook de tekst over de aard en de zending van de Kerk werd in 2005 aan de kerken voor commentaar aangeboden. 111 In de Rooms-katholieke Kerk worden de resultaten van de oecumenische dialogen gewogen en beoordeeld door de Congregatie voor de Geloofsleer. Daarvoor zijn de constituties en decreten van het Tweede Vaticaans Concilie van groot gewicht. De Congregatie waakt daarbij over de juiste interpretatie van de teksten van het Concilie. Verklaringen en reacties van de Congregatie voor de Geloofsleer roepen soms veel reactie op. Dat gold in het bijzonder voor de verklaring Ad Catholicam 112 van 29 juni 2007. De tekst is bedoeld als interpretatiesleutel voor de documenten van het Tweede Vaticaans Concilie, maar kan ook worden gelezen als graadmeter voor de rooms-katholieke visie op de voortgang van het oecumenische gesprek over de Kerk. In de rooms-katholieke terminologie wordt een onderscheid gemaakt tussen de volheid van de Kerk van Christus die wordt gevonden in de (Rooms-) Katholieke Kerk, bestuurd door de opvolger van Petrus en door de bisschoppen die met hem in eenheid leven enerzijds, en elementen van heiligheid en waarheid die in kerken en kerkelijke gemeenschappen die niet in eenheid leven met de Katholieke Kerk, aanwezig zijn anderzijds. In de verklaring stelt de Congregatie dat het woord subsistit in alleen betrekking heeft op de Rooms-katholieke Kerk. Van de Oosterse Kerken stelt de Congregatie dat deze kerken geldige sacramenten bezitten krachtens de apostolische successie, het priesterschap en de eucharistie, en daarom ook ‘particuliere’ of ‘lokale’ kerken worden genoemd, maar dat ten gevolge van de scheiding de katholieke universaliteit in haar realisering wordt belemmerd. Van de Kerken die zijn voortgekomen uit de Reformatie wordt gezegd dat het geen kerken in eigenlijke zin zijn, omdat deze gemeenschappen niet de apostolische successie via het sacrament van de wijding hebben. Daarom ontbreekt een bepalend element van de Kerk. Vanwege het ontbreken van het wijdingssacrament is ook niet het echte en volledige wezen van de Eucha- ristie bewaard gebleven. De verklaring was een koude douche voor de kerken uit de Reformatie en werd ervaren als een affront. Met deze verklaring waren de grenzen weer 109 Walter Kasper, Een rijke oogst. De vruchten van de oecumenische dialoog. Berne, Heeswijk, 2011 110 Churches respond to BEM Vol I-VI . Max Thurian, Genève, 1986-1988 111 Het wezen en de zending van de Kerk . Faith and Order Paper nr. 198 112 De Nederlandse vertaling van de verklaring Ad Catholicam is te vinden via de link: http://www.rkdocumenten.nl/rkdocs/index.php?mi=600&doc=1911