Perspectief 2013-19

23 nieuwe en onwenselijke moeilijkheid vormen. Daarom is het van groot belang dat, met het oog op een mogelijk nieuw rooms-katholiek initiatief, de Anglicaanse Gemeenschap, de Oud- katholieke Kerk, de Reformatorische kerkgenootschappen, de Pinksterbeweging enzovoorts worden geraadpleegd. Als iedereen een open hart en geesteshouding heeft, zullen ook deze kerken meedoen. Talrijke Protestantse Kerken nemen geestdriftig deel aan de Oecumenische Beweging en zijn er graag toe bereid om oplossingen te zoeken voor kerk- verdelende kalenderkwesties. In Oekraïne bijvoorbeeld vieren niet alleen de Grieks- katholieken maar ook de meeste Protestantse geloofsgemeenschappen Kerstmis volgens de juliaanse kalender. In ieder geval kan het doel van de oecumene niet een coalitie van de Rooms-katholieke Kerk met de Orthodoxie zijn zonder deelname van de andere westerse kerken. Het doel van de oecumene is dat alle kerken samen naar de eenheid in Christus zoeken. Zoals paus Johannes Paulus II herhaaldelijk heeft verklaard – bijvoorbeeld in zijn grootse encycliek Ut unum sint uit 1995 52 – neemt de oecumene een centrale plaats in de Rooms-katholieke Kerk in en alle aspecten van het katholieke leven moeten van de oecumenische geest worden doordrongen. Ook volgens zijn opvolger, Benedictus XVI, is oecumene een vitaal aspect van het Rooms-katholicisme, al ziet het er volgens critici wel eens naar uit dat dit in het huidige concrete beleid minder tot uitdrukking komt. 8. De Oosters-katholieke Kerken als mogelijke ‘bruggenbouwers’? Kunnen de Oosters-katholieke Kerken – bijvoorbeeld de Oekraïense Grieks-katholieke Kerk in Oost-Europa en de Melkieten en de Chaldeeën in het Midden-Oosten – in dit opzicht als een soort van ‘bruggenbouwers’ dienen? Op veel plaatsen vieren ze Pasen reeds op dezelfde datum als hun orthodoxe en oriëntaals-orthodoxe geloofsgenoten. Een significante uitzondering zijn echter de Libanese Maronieten, die reeds in 1606 de gregoriaanse kalender hebben overgenomen. In tegenstelling tot bijna alle andere Oosters-katholieke Kerken hebben ze geen orthodox pendant, zo men wil: geen orthodoxe moederkerk. Hiertegen moet echter worden ingebracht dat het bestaan alleen al van het oosterse katholicisme dikwijls een onderwerp van bittere tegenstellingen en discussies is geweest. Volgens de Verklaring van Balamand 53 , die in 1993 is opgesteld door de Gemengde Internationale Commissie voor de Theologische Dialoog tussen de Rooms-katholieke Kerk en de Orthodoxe Kerk, heeft het uniatisme diepe wonden voor de Orthodoxe Kerk veroorzaakt. 54 Enerzijds – aldus de Verklaring van Balamand – dient het uniatisme te worden afgewezen als methode om kerkelijke eenheid te bewerkstelligen en beschouwt de Katholieke Kerk de Oosters-katholieke Kerken niet langer als model voor een dergelijke eenheid. Anderzijds dienen het feitelijke bestaan van die Oosters-katholieke Kerken en het recht op hun eigen pastorale zorg te worden geaccepteerd. ‘Balamand’ vindt dat de Oosters- katholieke Kerken moeten deelnemen aan de theologische dialoog en dat gewetensvrijheid voor de gelovigen, liefde, vergevensgezindheid en respect, een houding van open dialoog en de veroordeling van alle daden van geweld tegen de andere kerk criteria voor tussenkerkelijke contacten dienen te zijn. Verder erkennen de Rooms-katholieke Kerk en de Orthodoxe Kerk elkaar als zusterkerken. 55 Terwijl in de Verklaring van Freising uit het jaar 52 Encyclical Letter ‘Ut Unum Sint’ of the Holy Father John Paul II on Commitment to Ecumenism. Vaticaanstad, 1995 53 Genoemd naar het oosters-orthodoxe klooster Balamand in Noord-Libanon, dat onder het Patriarchaat van Antiochië valt. 54 Dat geldt natuurlijk ook voor de Oriëntaals-orthodoxe Kerken en de Assyrische Kerk van het Oosten. 55 Service d’Information: Conseil Pontifical pour la Promotion de l’Unité des Chrétiens nr. 83 (1993/II), bladz. 99- 103; Una Sancta 48 (1993), bladz. 256-264. Zie ook: Antonius J. van der Aalst, De theologische dialoog tussen de orthodoxe en de katholieke kerk: achtste vergadering – Balamand, Libanon, 17-24 juni 1993. In: Het Christelijk Oosten 45 (1993), bladz. 242-257; Frans Bouwen, Balamand 1993: VIIe session de la Commission internationale pour le dialogue théologique entre l'Eglise catholique et l'Eglise orthodoxe.In: Proche Orient Chrétien 43 (1993), bladz. 91-112; Hermenegild M. Biedermann, Orthodoxie und Unia: das Dokument von Balamand (17.-24.6.1993). In: Ostkirchliche Studien 44 (1995), bladz. 11-32; Wacław Hryniewicz, Uniatismus: einst und jetzt – Reflexionen zum Dokument von Balamand (1993). In: Ostkirchliche Studien 43 (1994), bladz. 328-339; Pierre Duprey, Une étape importante du dialogue catholique-orthodoxe: Balamand, 17-24 juin 1993. In: Gillian R. Evans, Michel