Perspectief 2013-19

16 5. De Verklaring van Aleppo (1997) en de reacties daarop van de Noord- Amerikaanse Orthodox-Katholieke Theologische Consultatie In maart 1997 vond een belangrijke consultatie over ons onderwerp plaats in Aleppo (Syrië), die onder auspiciën stond van de Raad van Kerken in het Midden-Oosten en van de Commissie Faith and Order van de Wereldraad van Kerken, waaraan zoals gezegd ook de Rooms-katholieke Kerk volledig deelneemt. In Aleppo werd een verklaring opgesteld: ‘Naar een gemeenschappelijke paasdatum’ ( Towards a Common Date for Easter ). 36 Deze Verklaring van Aleppo stelt dat ze ‘terecht de aandacht vestigt op de centrale plaats van de opstanding van Christus als de grondslag van het gemeenschappelijke christelijke geloof’ en ze beschrijft de verrijzenis als ‘een teken van de eenheid en verzoening die God voor heel de schepping wil’. De tekst doet onder andere de volgende aanbevelingen: (a.) het handhaven van de normen die zijn opgesteld door het Eerste Oecumenische Concilie in Nicea, volgens welke Pasen dient te vallen op de zondag die op de eerste volle maan van de lente volgt, en (b.) het berekenen van de noodzakelijke astronomische gegevens (dag-en-nachtevening van de lente en volle maan) met ‘de zo nauwkeurig mogelijke wetenschappelijke hulpmiddelen’, waarbij de meridiaan van Jeruzalem als grondslag voor de berekeningen wordt gebruikt. Deze Verklaring werd toen ook expliciet door officiële vertegenwoordigers van de Rooms- katholieke Kerk, van het Patriarchaat van Constantinopel en van talrijke andere christelijke gemeenschappen ondersteund. Ook vooraanstaande oecumenici en liturgisten, bijvoorbeeld de methodist Geoffrey Wainwright (Duke University, USA), gaven te kennen dat de paasdatum variabel, dus niet vast, moest zijn en volgens de meest nauwkeurige gegevens diende te worden berekend. 37 Volgens de Grieks-orthodoxe theoloog Anastasios Kallis (Universiteit van Münster, Duitsland) biedt de Verklaring van Aleppo de meeste kansen op succes om de netelige kwestie van de paasdatum op te lossen. 38 De Noord-Amerikaanse Orthodox-Katholieke Theologische Consultatie heeft zich verschil- lende keren uitdrukkelijk over de kwestie van de paasdatum gebogen en heeft daarover twee gemeenschappelijke stellingnamen het licht doen zien: een ‘Gemeenschappelijk antwoord op de Verklaring van Aleppo’ in 1998 39 en de herbevestiging daarvan: ‘Pasen / Pascha samen vieren’ in 2010. 40 In beide teksten begroet men de aanbevelingen van Aleppo hartelijk en neemt die integraal over. Vanwege het belang van die Noord-Amerikaanse consultatie als een voortreffelijk oecumenisch gemeenschappelijk oosters-orthodox en rooms-katholiek theologisch initiatief zal ik nu de redenen waarom die consultatie achter de Verklaring van Aleppo staat door middel van citaten en parafrasen weergeven. Ten eerste ‘brengt deze verklaring de voortdurende relevantie van het Concilie van Nicea onder de aandacht. Dat concilie is een fundamenteel referentiepunt voor de tradities van zowel de Katholieke Kerk als ook van de Orthodoxe Kerk. Dat houdt ook in dat voorstellen om tot een vaste datum voor Pasen / Pascha te komen worden afgewezen.’ Ten tweede, de Verklaring van Aleppo ‘argumenteert dat het Concilie van Nicea ertoe bereid was om gebruik te maken van de toenmalige wetenschappelijke kennis om de datum van Pasen / Pascha te berekenen … Dat principe is vandaag de dag nog steeds geldig. Wetenschappelijke observaties met betrekking tot de kosmos openbaren het goede en wonderbaarlijke van Gods schepping, die Hij in de menswording van zijn Zoon heeft omhelsd. Bovendien komt het ontkennen van een waarneembare waarheid over de wereld 36 http://www.oikoumene.org/en/resources/documents/wcc-commissions/faith-and-order-commission/i-unity-the- church-and-its-mission/towards-a-common-date-for easter.html ( bezocht op 7 juli 2011). 37 Zie onder meer zijn bijdrage ‘Easter’ in: Nicholas Lossky e.a. (red.), Dictionary of the Ecumenical Movement . Genève, 2 2002), bladz. 343-344 38 Anastasios Kallis, Von Adam bis Zölibat: Taschenlexikon Orthodoxe Theologie . Orthodoxe Perspektiven 5, Münster, 2008, bladz. 247-250 3 9 http://www.scoba.us/resources/orthodox-catholic/1998aleppo.html (bezocht op 7 juli 2011) 40 http://www.scoba.us/articles/celebrating-easter-pascha.html ( bezocht op 7 juli 2011). De nu volgende citaten komen uit deze beide korte documenten die een tamelijk gelijke inhoud hebben.