Perspectief 2012-18

Perspectief, Digitaal Oecumenisch Theologisch Tijdschrift Katholieke Vereniging voor Oecumene, nr. 18, december 2012 19 van de Bijbel. Ten tweede kijken we wat nader naar de Bijbelvaste theologie, zeg maar de theoretisch dogmatische ruggengraat van deze beweging. Ten derde gaan we in op de belevingscomponent en de eigen Bijbelse spiritualiteit. Tot slot eindigen we met recentere ontwikkelingen die wat uitdagend worden samengevat onder de titel ‘Bijbels en katholiek’. De recente ontwikkelingen zijn bijzonder hoopvol voor het versterken van eenheid onder alle christenen. Een Bijbelvaste beweging Het is een paradox, dat de evangelische beweging zichzelf enerzijds Bijbelvast (Bijbelgetrouw) noemt en anderzijds een ‘beweging’ is die moeiteloos allerlei parakerkelijke samenwerkingsverbanden aangaat met andere christenen. 9 Buiten de Bijbel zijn ‘tradities’, waaronder bijvoorbeeld het ambt, niet zo heilig. Voor een evangelisch christen, ligt de prioriteit bij de persoonlijke bekering: we kunnen spreken van een ‘oecumene van het hart’, en in de samenwerking met anderen heeft de Bijbel altijd een normatieve rol. Het feit dat het om een beweging gaat, maakt de precieze afbakening en telling onmogelijk. Het aantal aanhangers wordt op dit moment geschat op meer dan 500 miljoen, waarvan het merendeel pinksterchristenen betreft. 10 Hierdoor vormen ze op dit moment de grootste groep protestanten. Daarenboven zijn ze de snelst groeiende tak van het christendom. Interessant hierbij is de grote impact van de migratie van evangelische christenen in Europa en dus ook in België. 11 Het is geen kerk of zelfs niet een afgelijnde groep van kerken, maar een internationale beweging zonder een duidelijk identiteitsbepalend centrum. Het gaat hier om een nog minder geïnstitutionaliseerde kerkvisie dan bij het traditionele protestantisme. Bij evangelische christenen gaat het eerder om een vorm van netwerking onder gelijkgezinden, een mozaïek van kerkgenootschappen, onafhankelijke kerken en allerlei parakerkelijke organisaties. Alister MacGrath, zelf een evangelicale theoloog, vindt het juist typerend dat er geen enkel dogmatisch model over de kerk primeert. 12 Het evangelicalisme is dan ook terug te vinden in verschillende kerkelijke structuren die gaan van het Anglicanisme, kerken uit de Reformatorische tradities tot kleine losstaande charismatische groepen. Belangrijk hierbij op te merken is het onderscheid met het liberale protestantisme, dat veel nauwer aansluit op de Verlichting en het humanisme. 13 Future of Christianity . InterVarsity Press, 1995; R. E. Olson, The Westminster Handbook to Evangelical Theology . Westminster: John Knox Press, 2004; T. Larsen, D.J. Treier (eds.), The Cambridge Companion to Evangelical Theology . Cambridge University Press, 2007. Voor historische wortels: M.A. Noll, The Rise of Evangelicalism: The Age of Edwards, Whitefield, and the Wesley’s . InterVarsity Press, 2004 9 De oprichting van de Evangelical Alliance in Londen (1846) is een van de eerste oecumenische pogingen om kerkelijke denominaties bij elkaar te brengen. Ook hier vormde de Bijbel de basis. 10 De grootste moeilijkheid voor het geven van cijfers ligt bij de criteria voor wat evangelisch is. Cf. Lausanne 2011: The Number of evangelicals, http://conversation.lausanne.org/en/conversations/detail/11972#article_page_1 11 Zo zijn de evangelische en charismatische bewegingen de snelst groeiende groep in Frankrijk. Volgens Phillip Jenkins is hun getal van 50.000 in 1950 gestegen tot ruin 400.000. Ph. Jenkins, Gods werelddeel . 2010, blz. 145 12 A. MacGrath, Christelijke Theologie. 1997, blz. 126. Ik zou dit willen nuanceren. Over het geheel is het evangelicalisme een lekenbeweging met een congregationalistische tendens. Ook Anglicaanse ‘evangelicals’ zullen eerder laagkerkelijk zijn en veel plaats geven aan de leek. 13 Ook dit valt niet eenvoudig te duiden. De relatie tot de Verlichting is complex. Ook Evangelische theologie is beïnvloed door het modernisme. Het gaat hier eerder om verschillende posities in een breed spectrum dan een scherpe scheidingslijn. Het aanvaarden van een hogere openbaring en de realiteit van het bovennatuurlijke spelen hierbij een belangrijke rol. Guy Liagre, voormalig voorzitter van de VPKB (EPUB) synode, benadrukt de combinatie van het reformatorische erfgoed en de verdiensten van de Verlichting: “Een christendom zonder Verlichting is in onze tijd misschien niet ten dode opgeschreven, maar heeft cultuurhistorisch geen enkele grond om op te staan”. G. Liagre, Belgisch Protestantisme in perspectief . 2011, blz. 17