Perspectief 2012-17

Perspectief, Digitaal Oecumenisch Theologisch Tijdschrift Katholieke Vereniging voor Oecumene, nr. 17, september 2012 19 opgeroepen om te dansen ter ere van Maria. Natuurlijk was dat in overdrachtelijke zin: er werd niet letterlijk gedanst in die viering. Dát is liturgie: we worden op een of andere manier deelgenoot gemaakt van het heilige gebeuren. We ‘spelen’ de gebeurtenissen mee. Op een letterlijke of figuurlijke manier dansen ook wij, pal voor die Ark, net als Maria. Maar de liturgie gaat nog een stap verder dan het oorspronkelijke Proto-evangelie waarin Maria slechts tot voor de Ark in de tempel wordt geleid. In de hymnen van het feest wordt Maria zélf de Ark. Zij zal Jezus Christus, het Vleesgeworden Woord Gods, in haar schoot omvatten. Met andere woorden: Maria gaat naar de tempel omdat ze zelf de Ark is en dus in de tempel thuishoort. Toen de Maagd de tempel van God betrad, stonden de engelen in bewondering, hoe zij binnenging in het heilige der heiligen. Deze levende Ark van God: geen mens waagt het haar te naderen. […] Het vlekkeloze Lam dat God zal dragen, de Duif zonder enige smet, het God omvattende Tabernakel, het Heiligdom der Heerlijkheid gaat wonen in de heilige Tempel. Maria gaat naar de tempel, omdat ze zelf de tempel is. Wij mensen zijn allemaal tempel van God. Maria gaat ons daarbij voor. Daarom ook de eer die haar wordt toegezongen: Waardig is het u te prijzen, Moeder Gods, altijd gezegend, Gij, Moeder van onze Heer en God. Meespelen De woonplaats van God, de Moeder Gods Maria, wordt op de leeftijd van drie jaar opgedragen in de heilige tempel; en de maagden, haar gezellinnen, gaan met brandende lampen voor haar uit . Zó zingt de Byzantijnse liturgie van deze dag. In het oude Byzantium en de hoofdstad Constantinopel, 1000 jaar geleden, speelden de orthodoxen dit verhaal van Maria’s tempelgang na. Dat deden ze allereerst op 21 november, het feest zelf van de Intrede van de Moeder Gods in de tempel . Dan werd er een processie gehouden, alsof men Maria zelf weer naar de tempel bracht. Deze processie was zó populair dat het op een gegeven moment een wekelijkse traditie werd. Op elke dinsdag vond zo’n processie plaats. Het geeft aan dat het feest van de Intrede van de Moeder Gods in de tempel in het christelijk Oosten een belangrijke viering was én is. Processies waren overigens überhaupt zeer populair in de hoofdstad van het Byzantijnse Rijk. Een middeleeuwse westerse pelgrim kwam in Constantinopel, ruim 25 jaar na het schisma van 1054 tussen de paus van Rome en de Byzantijnse patriarch. Hij heeft ooit opgetekend wat hij toen in Constantinopel door de straten zag trekken en beschreef die processie als volgt: Er is een … kerk, … waarin de glorievolle icoon is van de Moeder Gods, geschilderd door Sint Lukas de Evangelist, zoals de Grieken zeggen. Deze icoon ontvangt in Constantinopel de hoogste verering, zodat door het jaar heen de