Perspectief 2012-17

Perspectief, Digitaal Oecumenisch Theologisch Tijdschrift Katholieke Vereniging voor Oecumene, nr. 17, september 2012 20 icoon dinsdags door de geestelijkheid met de grootste eer door de stad wordt gedragen, met een overweldigende menigte mannen en vrouwen die ervóór of erachter lopen. Ze zingen daarbij prijsliederen tot de Moeder Gods en dragen brandende kaarsen in hun handen. Je kunt in deze processie, die zoals gezegd op dinsdag plaatsvindt, steeds getuige zijn van vele verschillende voorbeelden van menselijke verering. En je kunt veel zoetgevooisde klanken horen, niet alleen van de geestelijken, maar ook van de lekengelovigen. Ook – en daar zul je nog meer verwonderd en verrukt over staan – lopen er achter de icoon van de Moeder Gods vrouwen mee in kleren van zijde, zoals dienstmeisjes lopen achter hun meesteres. En ze zingen religieuze liederen. En behalve de bijbelse psalmen zingen de jongelingen en maagden, de oude en jongere mannen, ook lof aan de naam van God, die mens werd uit de Maagd ten behoeve van ons. Voorafgaand aan deze edele beeltenis van de Moeder van God lopen talloze andere gewijde en gouden iconen uit andere kerken 18 als dienstmeisjes op hun meesteres vooruit. Dan volgt de icoon en als de meesteres van alle anderen wordt zij herkend aan haar genadevolle gelaat en houding. Dan worden er door het volk in de kerk waar de statieliturgie voor die dag is ingepland feestelijkheden gehouden. De lekengelovigen komen daar samen en als de glorievolle beeltenis met eer naar de kerk is gebracht die voor de statieliturgie is aangewezen, dan wordt de eucharistie gevierd . 19 Er zijn latere Byzantijnse en Servische iconen waarop dit soort processies zijn afgebeeld. Op die iconen krijgt een heel oude hymne op Maria een zeer belangrijke plaats. Deze hymne is de bekende Akathist , de Akáthistos-hymne . Gedeelten van die hymne, die ook over Maria’s leven gaat, staan op de iconen geschreven of afgebeeld. Wie weet zong men 1000 jaar geleden in Constantinopel op die wekelijkse processie op dinsdag ook wel die Akathist . Verheug u, die de troon zijt van de Koning. Verheug u, die Hém draagt die het heelal draagt. Verheug u, voorspel van de wonderen van Christus. Verheug u, zetel van God die niet kan worden begrensd. Verheug u, alheilige troon boven op de cherubim. Verheug U, zetel van God die rijdt op de serafim. Verheug u, heilige tabernakel van God het Woord. Verheug u, die heiliger zijt dan het Heilige der Heiligen in de tempel. Verheug u, Ark met goud bedekt door de Geest. 20 Kunnen wij nog wat dieper ingaan op de betekenis van dit feest? Voor de betekenis van het feest moeten we verder kijken naar wat de Byzantijnse liturgie van 21 november zegt. Kijken wij naar de tekst van de belangrijkste hymne van het feest: Vandaag vieren wij het voorspel van de liefde van God, de eerste aankondiging van de verlossing van de mens. De Maagd verschijnt in de tempel van God; reeds nu verkondigt zij allen de komst van Christus. Gegroet gij die Gods heilsplan vervult. Met andere woorden: in dit feest van Maria Opdracht werpt Kerstmis haar licht vooruit. In de Byzantijnse traditie is op 21 november de zogeheten veertigdaagse kerstvasten al een kleine week bezig. Die Kerstvasten is de Byzantijnse voorbereiding op het Kerstfeest. Ook in de 18 Natuurlijk zijn bedoeld de andere orthodoxe (parochie)kerken van de Byzantijnse hoofdstad. 19 Vertaling door L. van Leijsen op basis van de Engelse versie van de Latijnse tekst. 20 Bloemlezing van verschillende fragmenten uit de achtereenvolgende zangen van de Akathist .