Perspectief 2012-16

Perspectief, Digitaal Oecumenisch Theologisch Tijdschrift Katholieke Vereniging voor Oecumene, nr. 16, juni 2012 12 Huwelijk en pastorale vragen vanuit een anglicaans standpunt door professor Adrian Thatcher Ik werd gevraagd om vanuit anglicaans standpunt een korte uiteenzetting te geven over de theologie van het huwelijk en de houding ten aanzien van pastorale problemen en mogelijkheden in dit verband. Ik zal dit doen 1) aan de hand van het document uit 1994 Life in Christ: Morals, Communion and the Church , van de tweede Anglican / Roman Catholic International Commission (ARCIC II) 33 ; 2) van enkele ontwikkelingen die sindsdien tussen anglicanen en katholieken plaatsvonden en 3) door commentaar te geven bij de postoecumenische fase waarin de betrekkingen tussen onze Kerken zich nu bevinden. 1. ARCIC II 1.1. Huwelijk Een sleutelbegrip in ARCIC was het huwelijk, in bijzonder de sacramentaliteit van het huwelijk. De Commissie was het erover eens dat het huwelijk een ‘verbond’ is met een ‘natuurlijke sacramentele dimensie’. De Commissie was het oneens over wat onder ‘sacramentaliteit’ moet worden verstaan. De katholieke traditie– stelt vanuit de concilies van Firenze (1439) en Trente (1563) ‘dat het christelijk huwelijk een sacrament is in de orde van de verlossing, het natuurlijk teken van het menselijk verbond ingesteld door Christus, om een teken te zijn van het onherroepelijk verbond tussen Hem en zijn Kerk’. 34 Anglicanen hadden hier een dubbel probleem mee. Ten eerste: Artikel XXV van de Thirty Nine Articles of Religion , zegt duidelijk dat er slechts twee sacramenten werden ‘ingesteld door Christus onze Heer in het Evangelie’ en vond dat het toekennen van het begrip ‘sacrament’ aan de instelling van het huwelijk geen gelukkige ontwikkeling was, die ‘deels gebeurde vanuit een verkeerde interpretatie van de leer van de apostelen’. 35 Ten tweede hebben de anglicanen, om historische redenen, de geldigheid van burgerlijke huwelijken erkend. 36 Zich nauwelijks bewust van hun eigen Artikelen van Geloof kwamen ze tot de zienswijze dat deze huwelijken, die extra ecclesiam werden gesloten, ook sacramenteel zijn. ‘Anglicanen houden vast aan de speciale betekenis van het huwelijk binnen het Lichaam van Christus en tegelijkertijd benadrukken ze dat de sacramentaliteit van het huwelijk de grenzen van de Kerk overstijgt.’ Omwille van de eenheid blijven ze enigszins vasthouden aan de taal van de sacramentaliteit, terwijl ze oproepen tot verdere studie over hoe dit bewust dubbelzinnig taalgebruik kan worden begrepen. 1.2. Andere morele kwesties Andere aanverwante kwesties die in Life in Christ werden besproken waren echtscheiding, contraceptie, abortus en homoseksuele relaties. Over echtscheiding werd gezegd dat de anglicanen, sinds aartsbisschop Cranmer, verdeeld zijn geweest over de vraag of een huwelijk onontbindbaar is en of een volgend huwelijk na echtscheiding mogelijk is. 37 In verband met contraceptie zegt men dat het huwelijk twee ‘wezenlijke eigenschappen (goederen)’ heeft, namelijk ‘de liefdesband en de voorplanting’. 38 Augustinus zou verbaasd 33 http://www.pro.urbe.it/dia-int/arcic/doc/e_arcicII_morals.html 34 Life in Christ , par. 62 35 Book of Common Prayer (1662), Articles of Religion, XXV, ‘ Of the Sacraments’ 36 In de anglicaanse Kerk moet men niet gedoopt zijn om in een anglicaanse kerk te huwen of om zijn eigen kinderen te laten dopen. 37 Life in Christ, par. 64-77 38 Ibid. , par. 81