Perspectief 2011-14

Perspectief, Digitaal Oecumenisch Theologisch Tijdschrift Katholieke Vereniging voor Oecumene, nr. 14, december 2011 17 Een katholiek symposium door Peter-Ben Smit Inleiding Op 14 oktober 2011 vond in het huidige zalencentrum ‘In de Driehoek’, tevens de oude Oud- katholieke schuilkerk Ste. Gertrudis, een symposium 23 plaats rond het boek Oud- en nieuw- katholiek. De spirituele zoektocht van die andere katholieken , geschreven door mgr. dr. Joris Vercammen, oud-katholiek Aartsbisschop van Utrecht en docent ecclesiologie aan het Oud- katholiek Seminarie in Utrecht. 24 Het boek biedt Vercammen’s zicht op wat katholiek kerk-zijn in de 21 ste eeuw zou kunnen betekenen en vormt zo een soort ecclesiologisch en theologisch manifest. Passend bij een boek dat door een katholieke bisschop is geschreven en is bedoeld om door de (katholieke) kerk te worden gerecipieerd, werd er rond het werk een symposium georganiseerd, dat het theologisch (en spiritueel) gesprek over katholiciteit in de 20 ste eeuw in een breder kader voortzette. Als hoofdreferenten waren twee personen uitgenodigd: drs. Gerhard Schuil, directeur van de Stichting Oikos, een oecumenische organisatie die zich sterk maakt voor armoedebestrijding en duurzame ontwikkeling, en prof. dr. Marcel Sarot, hoogleraar Geschiedenis en Wijsbegeerte van Religiewetenschap en Theologie aan de Faculteit Geesteswetenschappen van de Universiteit Utrecht, hoofd van het departement Religiewetenschap en Theologie, en tevens rooms-katholiek diaken. Aartsbisschop Vercammen had zelf de gelegenheid om op beide referaten te reageren, en de overige deelnemers aan het symposium, een zeer gemêleerd oecumenisch gezelschap, had ruimte om zich direct in discussie met de referenten te begeven. Ondergetekende leidde het symposium in. Aangezien de referaten hier verschijnen in een naar aanleiding van het symposium bewerkte vorm volgt hier geen verder verslag van het symposium. In plaats daarvan wordt het geheel in de bredere context van (oud-)katholieke theologiebeoefening en ecclesiologie geplaatst. Katholieke theologie in het meer- en enkelvoud Een boek met de titel Oud- en nieuw- katholiek. De spirituele zoektocht van die andere katholieken roept de vraag op of er dan verschillende soorten katholieken zijn. Eigenlijk niet, natuurlijk, want de notie ‘katholiciteit’ is nauw verbonden met de notie van de eenheid van de kerk. Natuurlijk is het tegelijkertijd zo dat het confessionele landschap zo is, dat zelfs de verschillende kerken die ‘katholiek’ in hun naam voeren, in Nederland met name de Rooms- katholieke Kerk en de Oud-katholieke Kerk, niet in ieder opzicht op één lijn zitten. 25 Daarnaast zien vele andere kerken zich ook als ‘katholieke’, of ‘algemeen’, in ieder geval als kerken die ‘het geheel betreffen’, zowel wat de participatie in het heilswerk betreft als ook wat hun reikwijdte in de wereld betreft. 26 Tegelijkertijd is iedere bijdrage aan de theologie 23 Het symposium werd mogelijk gemaakt door de medewerking van Valkhof Pers, het Departement Religiewetenschap en Theologie van de Universiteit Utrecht, het zalencentrum ‘In de Driehoek’, het Oud-katholiek Boekhuis en het Bisschoppelijk Bureau, de parochie Utrecht, het Oud-katholiek Seminarie en het Metropolitaan Kapittel van Utrecht. – 14 Oktober was tevens de verjaardag van de auteur. 24 Joris Vercammen, Oud- en nieuw-katholiek. De spirituele zoektocht van die andere katholieken. Nijmegen, Valkhof Pers, 2011. Zie ook zijn eerdere werk: J.A.O.L. Vercammen, Identiteit in beraad. Theorie en praktijk van het parochieel identiteitsberaad in vier oud-katholieke parochies. Studies over kerkopbouwkunde 6. Baarn, Gooi & Sticht, 1997 25 Hoewel de overeenkomsten toch overheersen. Zie hierover het rapport van de Internationale Rooms-katholieke – Oud-katholieke dialoog, in het Nederlands gepubliceerd als Kerk en kerkelijke gemeenschap. Kerkelijke Documentatie jrg. 37 nr. 9-10, november 2009. Perspectief nr. 7 (maart 2010) is als een themanummer aan dit rapport gewijd. 26 Zie voor de verhouding tussen ‘kwantitatieve’ en ‘kwalitatieve’ katholiciteit vanuit (oud-)katholiek perspectief met name Urs von Arx, Was macht die Kirche katholisch? Perspektiven einer christkatholischen Antwort. In: Wolfgang W. Müller (ed.), Katholizität – Eine ökumenische Chance. Schriften Ökumenisches Institut Luzern 4, Zürich, TVZ, 2006, blz. 147-186. Von Arx benadrukt met name dat de kwalitatieve katholiciteit, dat wil zeggen de