Perspectief 2011-12

Perspectief, Digitaal Oecumenisch Theologisch Tijdschrift Katholieke Vereniging voor Oecumene, nr. 12, juni 2012 20 Teksten van het symposium in Utrecht op 15 maart 2011 aan de Faculteit Katholieke Theologie: Eucharistie; het Woord en het Brood Een begaanbare uitweg uit de impasse in het gesprek over intercommunie? door Ton van Eijk Inleiding Ik wil om te beginnen mijn welgemeende dank uitspreken aan het adres van de vier instanties die dit symposium hebben mogelijk gemaakt: de Raad van Kerken in Nederland, de Katholieke Vereniging voor Oecumene, het Centrum IIMO van de Universiteit Utrecht en op de laatste, maar zeker niet de minste plaats, het Centrum Luce van de Faculteit Katholieke Theologie (UvT) en de persoon van zijn directeur, Henk van Hout. U bent hier natuurlijk gekomen voor de zaak die het onderwerp van dit symposium is. Maar ik mag toch wel zeggen dat ik ook persoonlijk met de grote belangstelling ben verguld. Ik weet niet met welke verwachtingen u bent gekomen, maar ik hoop dat u daarin niet wordt teleurgesteld. Want mijn boek is eigenlijk een drama in drie bedrijven, al is dat in de structuur van de hoofdstukindeling niet direct te zien. De drie bedrijven zijn de volgende. 1. Inzake de maaltijd van de Heer hebben de bij het oecumenisch gesprek betrokken kerken een grote mate van overeenstemming bereikt, zowel in de theologie als in hun liturgie. 2. Over het met de eucharistie verbonden ambt was de overeenstemming altijd al minder, maar ze is nog verder weg komen te liggen nu de Rooms-katholieke Kerk heeft uitgesproken zich niet bevoegd te achten tot het wijden van vrouwen, terwijl kerken met wie ze in gesprek was/is, daartoe wel zijn overgegaan. Gezien het gezag dat de Rooms-katholieke Kerk aan haar standpunt heeft gegeven, is het moment waarop ze samen met andere kerken de eucharistie kan vieren voor onbepaalde tijd uitgesteld. 3. Dan stelt zich, als we het oecumenisch ideaal niet willen opgeven, de vraag welke weg dan wel begaanbaar is. In het laatste hoofdstuk (5) doe ik een voorstel voor zo’n weg. De blokkade die het al dan niet wijden van vrouwen is, hoeft niet te verhinderen dat rooms- katholieken met andere christenen op een vruchtbare manier centrale aspecten van de eucharistie met elkaar kunnen delen. Ik ga nu deze drie punten verder uitwerken. 1. Inzake de maaltijd van de Heer Het grootste deel van het boek is gewijd aan wat het theologisch gesprek tussen de kerken over de maaltijd van de Heer heeft opgeleverd én aan de wijze waarop ze hun liturgie van eucharistie of heilig avondmaal hebben vormgegeven. Mij is de laatste jaren de samenhang gaan interesseren tussen de lex credendi en de lex orandi , tussen de wijze waarop het geloof in de eucharistie theologisch wordt geformuleerd en de wijze waarop het in liturgische teksten gestalte krijgt. De theologen van ‘Faith and Order’ van de Wereldraad hebben, vooral door het zgn. Lima- of BEM-rapport, meer aan de weg getimmerd, maar tegelijkertijd waren