Perspectief 2011-12

Perspectief, Digitaal Oecumenisch Theologisch Tijdschrift Katholieke Vereniging voor Oecumene, nr. 12, juni 2012 17 Zomaar verder zonder geloof? Interview met Sam Janse door Timothy P. Schilling In mijn werk voor het katholieke Centrum voor Parochiespiritualiteit klop ik regelmatig aan de deur bij onze protestantse medegelovigen om wijzer te worden van hun ervaringen in de pastorale praktijk. Zo heb ik het afgelopen jaar deelgenomen aan de dialoog tussen de pinksterkerken en de katholieke kerk, heb ik kennis genomen van de ‘Natuurlijke gemeenteontwikkeling’ van Christian Schwarz 23 , en heb ik Nynke Dijkstra van de PKN ondervraagd over haar inzet voor missionaire gemeentes. Het recentste voorbeeld hiervan is een gesprek met oud-predikant en nieuwtestamenticus Sam Janse. Aanleiding voor de ontmoeting was een intrigerend artikel dat Janse schreef voor Trouw . 24 Daarin stelde hij een cruciale vraag aan de orde: wat gebeurt er als de fundamentele ervaring van een God die liefde is, wegvalt? Wat voor type samenleving krijgen we als het christelijke geloof als bron opdroogt? Omdat ik vaak dezelfde kwestie opneem in gesprekken met katholieke parochianen, wilde ik meer horen van Janse. Hoe vertaalt hij zijn boodschap in de gemeente? U vergelijkt de huidige situatie in Europa met een kameel die lang door de woestijn trekt dankzij de reservoirs in zijn bulten. Ze zijn gevuld door de joods-christelijke traditie, maar de vraag is hoe lang de kameel nog kan doorgaan, als hij nooit meer van deze bron drinkt. Wat zijn voor u tekenen dat het nu misgaat? De toegenomen hufterigheid in onze samenleving - denk bijvoorbeeld aan internetdiscussies -, de verruwing in de sport, de bedenkelijke tendensen in onze jeugdcultuur, die sterk hedonistisch is en waarin vrouwen als object worden gezien en gebruikt. Typerend vind ik de harde koppen die je vanaf de billboards aanstaren of liever, die in grote zelfgenoegzaamheid langs je heenkijken. Daar zit toch een mensbeeld achter! Op een recente reclameposter worden zo twee mensen gepresenteerd met de ondertiteling: ‘Shameless’. Het is deze omkering van deugd en ondeugd die me zorgen baart. Verder ben ik me er goed van bewust dat vroeger eeuwen ook hun portie ruwheid en geweld hadden, maar toch kan ik me niet aan de indruk onttrekken dat we de laatste vijftig jaar hebben ingeleverd aan menselijkheid. Tegelijk weet ik dat we op sommige gebieden vooruitgang hebben geboekt, bijvoorbeeld op het gebied van discriminatie, in elk geval in ons denken daarover. Het blijft ingewikkeld om de balans op te maken. In uw artikel vraagt u zich af of het christendom in Europa niet aan zijn eigen succes ten onder is gegaan. Veel van de christelijke waarden zijn deel van onze cultuur geworden. Het christelijke visioen van de menselijke broederschap is sterk doorgedrongen in onze cultuur. Ik collecteerde pas voor de Nierstichting en het valt me op hoe ontzettend veel mensen daar positief op reageren. Niemand hoeft te geven. De caritas zit zo diep in onze cultuur. Dat is wel een hoopgevend punt. Door de joods-christelijke traditie, met haar milde, humane ethiek, is een nieuwe werkelijkheid geschapen. Verschillen met benaderingen uit de Oudheid zijn op een aantal punten duidelijk aan te tonen. Bijvoorbeeld hoe er naar abortus werd gekeken en hoe men met zieken en vondelingen omging. Maar de vraag blijft natuurlijk: wat voor samenleving krijgen we als we verder moeten zonder de God van liefde? Waarom is geloof voor zoveel mensen problematisch geworden? 23 Christian A. Schwarz, Praktijk van de Natuurlijke Gemeenteontwikkeling . Gideon, 1997 24 “Zorgen voor een ander”, 2 oktober 2010