Basis HTML versie
2 2
Kinderen geven kleur aan geloven
stellen in het heden. Presentie.
Tegenwoordigheid. God is betrokken op deze
wereld: op deze schepping, op deze geschiede-
nis: van een volk, van een kerk, van elke men-
selijke persoon. De menswording van God in
Jezus is van deze aanwezigheid en betrokken-
heid de ultieme consequentie.
Met welke karaktertrekken wordt deze pre-
sentie in onze christelijke tradities verwoord
en vormgegeven? In dit verband zegt de
Engelse oriëntalist en theoloog Sebastian
Brock iets heel behartigenswaardigs. Hij
spreekt over twee soorten tijd: “De gewone tijd
is lineair en elk punt in de tijd kent een ‘voor’
en een ‘na’. Gewijde tijd (“sacred time”) ech-
ter kent geen ‘voor’ en ‘na’, alleen het ‘eeuwige
nu’. Belangrijk bij gewijde tijd is de inhoud, en
niet een bepaalde plaats in de opeenvolging
van de lineaire tijd. Dit betekent dat gebeurte-
nissen die gesitueerd zijn op verschillende
punten in de historische tijd maar deelhebben
aan dezelfde heilsinhoud – gebeurtenissen
zoals Christus’geboorte, doop, kruisiging,
nederdaling in de sjeool en verrijzenis – …, dat
die allemaal bijeenkomen in de gewijde tijd.
Het gevolg is dat hun totale heilsinhoud naar
believen kan worden samengebald in om het
even welk opeenvolgend punt in de lineaire
tijd.”
Voorbeelden van actualisatie
Dat we met de ‘gewijde tijd’ op een vitaal
onderdeel van onze bijbels-christelijke traditie
stoten, wil ik laten zien aan de hand van één
voorbeeld uit de Bijbel en één uit de traditie:
1
Exodus 13, 8 zegt over de viering van het
Israëlietische paasmaal:
“[…] vertel uw kinderen die dag: “Zo gedenk
ik wat de HEER
voor mij
heeft gedaan toen ik
wegtrok uit Egypte.” De latere joodse tekst
van het paasmaal benadrukt Exodus 13, 8
nog eens heel expliciet met de woorden: “In
elke generatie is men verplicht zich te
beschouwen alsof men zelf uitgetrokken is
uit Egypte.” Kortom, de Uittocht wordt geac-
tualiseerd en present gesteld.
2
De christelijke traditie kent eveneens dit
‘hier en nu’, het ‘Heden’ van de liturgie:
“
Heden
is onze heiland geboren, Christus
de Heer” zegt een kerstlied van Huub
Oosterhuis dat ik vond in de katholieke
bundel
Gezangen voor Liturgie
. En
Oosterhuis zegt het daarmee de hele
Byzantijnse, Romeinse, anglicaanse en pro-
testantse eredienst na.
Heden… Op zoveel momenten van ons chris-
telijk leven voltrekt zich deze presentstelling:
in Christus’ werkelijke tegenwoordigheid in de
Maaltijd des Heren—zowel voor katholieken
als voor protestanten;
in de bijbellezing: de
lectio divina
van de monni-
ken; de door de Geest geïnspireerde individu-
ele bijbellezing in de Reformatie; maar ook en
vooral wederom de Schriftlezing in de liturgie.
Ik geef een voorbeeld uit het protestantisme,
met de woorden van Dietrich Bonnhoeffer uit
zijn prachtige boek
Gemeinsames Leben
:
“[De afzonderlijke bijbelboeken] plaatsen de
luisterende gemeente midden in de wonder-
baarlijke openbaringswereld van het volk
Israël met zijn profeten, richters, koningen en
priesters, zijn oorlogen, feesten, offers en lij-
den. De gelovige gemeente wordt binnenge-
voerd in de kerstgeschiedenis, in de doop, in
de wonderen en de gesprekken, in lijden, ster-
ven en opstanding van Jezus Christus. […]
Wij krijgen deel aan wat eenmaal tot ons heil
plaatsvond. Wij trekken, onszelf vergetend en
verliezend, mee door de Rode Zee, door de
woestijn, over de Jordaan het beloofde land
in.”
Hier toch een belangrijke opmerking. Er blijft
een spanning tussen dit liturgische heden én
de vervulling van de belofte die nog uitstaat.