Basis HTML versie
23
ACHTERGRONDEN
Al eeuwen lang wonen er
Armeense christenen in het
Midden-Oosten, met name in
de Arabische landen. Ze
stammen uit Armenië, dat ooit
veel groter was dan de huidige
zelfstandige republiek. Ze
trokken er weg als pelgrims of
handelaren, of vanwege oor-
logsgeweld en verdrijving. Ze
ontwikkelden temidden van
Koerdische enArabische mos-
lims en andere oosterse chris-
tenen dan zijzelf hun eigen
kerkelijke en culturele leven.
Armeniërs inArabische landen
zijn vaak in hun geloof alsook
leefwijze traditioneler dan
Armeniërs uit Armenië zelf,
die immers 70 jaar in een Oost-
Europese, geseculariseerde,
verwesterde en officieel
atheïstische maatschappij
hebben geleefd.
De aanwezigheid van de
Armeniërs in Irak stamt met
name uit de 18e eeuw, toen ze
door de sji‘ietische dynastie
die Perzië regeerde (Safa-
viden), daarheen werden
gedeporteerd. Een belangrijke
latere impuls tot een
verbreiding van Armeense
christenen inArabische landen
van het Midden-Oosten
geschiedde tragischerwijze
naar aanleiding van de
Armeense genocide in en om
1915. Op woensdag 6 april
2005 heeft NRC Handelsblad
het artikel «‘Elke Armeniërs
heeft gruwelijke herinne-
ringen’. Bij de Armeniërs in
Syrië blijven de wonden van
de Turkse genocide diep» (p
5).
De schaduw van 1915 wordt
nog dagelijks gevoeld, aldus
correspondent Bernard Bouw-
man. Wat hij beschrijft aan
trauma’s negentig jaar later in
Syrië, geldt
mutatis mutandis
ook voor de Armeniërs van
Irak. Vele Armeniërs vonden
na 1915 toevlucht in Irak.
Dat de kleinkinderen en
achterkleinkinderen van deze
vluchtelingen nu vanuit Irak
weer asiel zoeken in het Wes-
ten, zoals we lezen in het ver-
haal van Yeraz, geeft iets weer
van de gang door de ge-
schiedenis van het Armeense
volk.
De Armeniërs in Arabische
landen spreken samen met de
Armeniërs in Turkije een iets
andere versie van hetArmeens
dan in Armenië (en in Iran)
wordt gesproken. Armeens
(niet te verwarren met
Aramees) is een taal die niet
verwant is met Semitische
talen als het Arabisch, Ara-
mees en Hebreeuws zoals die
in het Midden-Oosten worden
gesproken, maar is verre fa-
milie van de meeste Europese
talen, het Perzisch van Iran en
de talen van Noord-India.
De Armeniërs van het Midden-Oosten
De oudste christelijke kerk van
Irak, de Assyrisch-apostoli-
sche Kerk van het Oosten of
de oude ‘Perzische Kerk’,
werd (en wordt soms) wel
‘nestoriaans’genoemd. De
gelovigen van deze Kerk pro-
testeren tegen deze benaming
die volgens hen geen recht
doet aan hun kerk.
Nestorius (begin 5e eeuw) was
geen lid van de Perzische
Kerk, maar stamde uit het wes-
telijker gelegen Syrië. Hij
schreef in het Grieks, de taal
van West-Syrië, hoewel hij de
taal van het gewone volk uit
die omgeving, het Aramees
(‘Syrisch’), wellicht machtig is
geweest.
Nestorius werd aartsbisschop
van Constantinopel, hoofdstad
van het (Oost-)Romeinse Rijk,
en waagde zich op het gladde
ijs van de theologie over
Christus. Zijn ideeën daarom-
trent riepen veel weerstand op
in de officiële Kerk van het
Romeinse Rijk en werden
veroordeeld op het Concilie
van Efeze in 431.
De ideeën van Nestorius wer-
den geëxporteerd naar de
overkant van de oostgrens,
naar de kerk van het daar-
gelegen Perzische Rijk, waar
ze in de archaïsche leer over
Christus die deze kerk had, een
Nestoriaans?