september 2022 2 • of je een film projecteert niet op een zilveren scherm maar op een modderpoel of een vuilnisbelt. Het geprojecteerde beeld wordt vervormd door de werkelijkheid waarop het wordt geprojecteerd. Je mag uit het lijden van Christus niet zomaar concluderen dat God lijdt zoals een mens lijdt. Zelfgave in liefde Toch valt niet te ontkennen dat het lijden en sterven van Christus ons iets over God te zeggen heeft. ‘Niemand kent de Vader behalve de Zoon, en ieder aan wie de Zoon Hem heeft willen onthullen’ (Matt. 11:27). In dit verband wordt vaak gewezen op het feit dat God geen liefde heeft maar liefde is. Liefde is geen eigenschap, maar een relatievorm; en God, die niet één is maar drie-een, wordt bij uitstek gekenmerkt door die relatievorm. Aan Jezus die Zijn leven geeft voor Zijn vrienden correspondeert in de Drie-eenheid de zelf-gave van de Vader, de Zoon en de Geest aan elDe vraag wat de liefde van Christus ons over God heeft te zeggen, lijkt zo gemakkelijk te beantwoorden: God is liefde. En als er één ding is dat wij allen graag geloven, is het wel dat God liefde is (1 Joh. 4:16). Zodra wij ons echter gaan verdiepen in de Bijbelse achtergrond van het thema van de elfde assemblee van de Wereldraad van Kerken, ‘De liefde van Christus beweegt de wereld tot verzoening en eenheid,’ verdwijnt de vanzelfsprekendheid. Het thema heeft zijn achtergrond in 2 Korintiërs 5. Paulus zegt daar over de liefde van Christus: ‘De liefde van Christus laat ons geen rust, sinds wij hebben ingezien dat één mens gestorven is voor allen’ (2 Kor. 5:14). Hij verbindt de liefde van Christus dus heel direct met Zijn lijden en kruisdood. Het lijkt erop dat Paulus hierin heel dicht bij Jezus zelf stond, want die zegt in het Evangelie naar Johannes: ‘De grootste liefde die iemand zijn vrienden kan betonen, bestaat hierin dat hij zijn leven voor hen geeft’ (15:13). Kan God lijden? Op het moment dat wij de liefde van Christus in dit Bijbelse licht bezien, is de vraag wat deze ons over God te zeggen heeft, plotseling een stuk minder eenvoudig te beantwoorden. God kan immers niet sterven, en volgens een groot deel van de Christelijke traditie kan God ook niet lijden. Men spreekt dan van de onlijdelijkheid Gods. Theologen hebben zich dan ook nogal eens ingespannen om te laten zien dat wat de Bijbel zegt over de liefde van Christus, niet een op een kan worden overgedragen op God zelf. Christus openbaart de liefde van God in een mensenleven dat zich afspeelt in een wereld vol zonde en kwaad; dat is een beetje, zo wordt dan gezegd, alsDe theologische betekenis van de liefde van Christus kaar. Het is die zelfgave in liefde die Jezus’ zelfgave mogelijk maakt. Het lijden van Jezus heeft ons dus wel degelijk iets te zeggen over de bestaanswijze van de Drie-eenheid, ook al kun je erover twisten of je in verband met de Drie-eenheid van lijden moet spreken. Verzoening en eenheid Met Zijn lijdende liefde heeft Jezus onze verzoening met God bewerkt. In het motto van de Wereldraad beweegt de liefde van Christus ons tot ‘verzoening en eenheid.’ Dan gaat het niet over de verzoening van God en mens, maar over de verzoening van de kerken die uit zal monden in eenheid. Oecumenische gesprekken hebben vaak iets defensiefs. Op de achtergrond speelt dan de bezorgdheid of het aspect van de waarheid dat de eigen traditie beklemtoont, ook in de toekomstige ene kerk wel voldoende gewaarborgd is. Met het thema van de elfde assemblee lijkt de Wereldraad een andere kant uit te sturen: niet die van de zelfhandhaving maar die van de zelfgave. Zelfgave zo radicaal als die van Jezus. Zo kwetsbaar ook als die van Jezus. Het Lichaam van Christus moet delen in de zelfgave van Christus en krijgt juist zo deel aan de scheppingskracht van de drie-ene God. ‘Het oude is voorbij, het nieuwe is er al. En dit alles komt van God’ (2 Kor. 5:17-18). Ik bid van harte dat de Katholieke Kerk hierin voorop zal lopen, overeenkomstig het motto ‘Wie […] groot wil worden onder jullie, moet jullie dienaar zijn; wie onder jullie eerste wil zijn, moet slaaf van allen zijn’ (Marcus 10:43-44). £ door Prof. dr. Marcel Sarot Christ’s love moves the world to reconciliation and unity World Council of Churches 11th Assembly Karlsruhe, Germany 31 August – 8 September, 2022 oikoumene.org
RkJQdWJsaXNoZXIy MzgxMzI=