Overeen 2014-33

‘Vredesspiritualtiteit – begint met luisteren naar de ander’ door Jan Peters sj. 4 • oktober 2014 ‘V oor mij persoonlijk is het heel pijnlijk, dat er in onze gemeenschappen, die zo- zeer gewond zijn door oorlog, geen profetische stemmen klinken vanuit de verschillende kerken en geloofs- gemeenschappen. We horen hen niet als het gaat over de vraag hoe we de gevolgen van geweld uit het verleden kunnen overwinnen en evenmin over de opbouw van nieu- we intermenselijke verhoudingen die gebaseerd zijn op vertrouwen en verzoening. Het is des te pijnlijker omdat religieuze gemeenschappen een sleutelrol spelen in het sociale leven van onze postcommunistische tijd. Een oecumenische en interreli- gieuze dialoog die ons bijeenbrengt rond wat we gemeenschappelijk hebben is mooi, maar niet voldoen- de; wat we echt nodig hebben is een dialoog van verzoening: wat zijn de pijnpunten die ons verdeeld houden en een belemmering zijn om echt vertrouwen te creëren. Ons geloof kan ons helpen om te handelen in een geest van verlangen naar waar- heid en naar een leven zonder we- derzijds geweld.” Aan het woord is Katarina Kruhonja uit Kroatië. Als medisch specialist in het ziekenhuis van Osijek heeft zij in daar 1991 het Centrum voor Vrede, Geweldloosheid en Mensenrechten opgericht. Nog steeds zet zij zich in voor de vreedzame samenleving tus- sen de verschillende etnische en reli- gieuze groepen op de Balkan, in het grotendeels katholieke Kroatië, het orthodoxe Servië en het islamitische Bosnië. Sarajevo Katarina was erbij, dit voorjaar in Sa- rajevo. De hoofdstad van Bosnië gaat er trots op dat het altijd een symbool is geweest van religieuze tolerantie en vreedzaam samenleven. De grote moskee, de Servisch-orthodoxe kerk, het klooster van de franciscanen en de synagoge, ze staan op een steen- worp afstand van elkaar. Maar Sara- jevo is ook de plek waar de eerste wereldoorlog zijn oorsprong vond. Een grote groep mensen heeft zich nu verzameld rond een brug over de rivier, in stilte. Hier is het gebeurd. Honderd jaar geleden, op 28 juni, werd op deze plek de Oostenrijkse troonopvolger vermoord. Een plek en een moment om bij stil te staan. Veel personen en organisaties die zich inzetten voor vrede en verzoe- ning zijn dit jaar naar Sarajevo geko- men voor vier dagen van bezinning, uitwisseling van idealen en ervarin- gen en natuurlijk ook culturele eve- nementen. In alles samen tweehon- derd workshops praten jongeren en ouderen uit heel Europa over de droom van vrede, gerechtigheid en verzoening en over hun eigen inzet. Voor mij persoonlijk werd de toon gezet door de taxichauffeur die ons van het vliegveld naar het hotel bracht. Wat sarcastisch: “Mooi dat jullie uit heel Europa hierheen ko- men om te praten over vrede. Maar waar was Europa twintig jaar gele- den, toen wij hier drie jaar lang om- singeld, belegerd en beschoten wer- den? Waar was Europa toen? Als Europa echt gewild had, had het de belegering in twee dagen kunnen beëindigen.” Je beseft dan dat dit ge- bied en deze stad een eeuw van ge- weld en vernietiging achter de rug hebben: de twee wereldoorlogen en nog zo kort geleden de oorlog op de Balkan. De sporen van deze laatste strijd zijn nog lang niet uitgewist in de gebouwen van Sarajevo en zeker niet in de harten van de inwoners. Daarnaast riep de taxichauffeur met zijn opmerking over een mogelijke snelle gewelddadige beëindiging van de belegering de lastige vraag op: wat kun en wil je doen om een oorlogssituatie te beëindigen en vre- de dichterbij te brengen? Het is een vraag die tijdens de workshops re- gelmatig terugkwam, en die aan ac- tualiteit niet heeft ingeboet. De zomer van 2014 stond in het teken van oplaaiende conflicten en bruut geweld tegen burgers. In Sarajevo herdachten vredes- bewegingen met een groot sym- posium en andere activiteiten het begin van de Eerste Wereldoorlog in 1914. Jan Peters sj. was erbij en legt in onder- staande bijdrage uit dat vrede- spiritualiteit een keuze en een weg is die grenzen overwint en wonden kan helen. s Katarina Kruhonja