Overeen 2011-26

3 • april 2011 Vier vensters op het Midden-Oosten n d door Leo van Leijsen Venster 1 ~ Irak Saad Sirop Hanna, pastoor van de Chaldeeuws-katholieke St. Jozefparo- chie in Baghad, werd in 2006 ontvoerd door een fanatieke moslimgroep, maar heeft nog altijd vriendschappelijke contacten onder moslims. “Sinds 2003 bestaat er onder de moslims een mis- vatting over de identiteit van de chris- telijke gemeenschap hier in Irak. Veel moslims beschouwen ons als mensen uit het westen, omdat we christen zijn. Ze brengen ons met de Britten en Amerikanen in verband…, maar we zijn Irakezen. Het christendom in Irak… is 1900 jaar oud” (interview KNA 2010). Iraks oude ‘Kerk van het Oosten’, ook wel Assyrische Apostolische Kerk geheten, gaat terug tot eind 2 e eeuw. Rond 1000 besloeg zij een gebied van Cyprus tot Peking. Door ingrijpende politieke gebeurtenissen (o.a. massa- cres) ging het vanaf de 14 e eeuw berg- afwaarts met de Apostolische Kerk van het Oosten, of eigenlijk meer bergóp- waarts, want men trok zich als een let- terlijk gedecimeerde kerk terug in de Koer- dische bergen van wat nu Noord-Irak en Zuidoost-Turkije is. Daar reorganiseerden ze zich tot een feodale stammenmaatschappij. Sommigen gingen de band met Rome aan, waaruit de Chaldeeuws-katholie- ke Kerk ontstond. In de 20 e eeuw, na de Osmaanse genocide op de christe- nen die ook hen trof, ontplooiden deze christenen zich in de nieuw ontstane Irakese samenleving. Saddam Hoes- sein voerde een seculier Arabisch- nationalistisch bewind. Zolang de christenen – niet alleen Assyrisch- Apostolischen en Chaldeeuws-katho- lieken, maar ook Syrisch-katholieken, Syrisch-orthodoxen en Armeniërs – zich daar politiek naar plooiden, was er meestal geen vuiltje aan de lucht. De inval van de VS en de poging tot invoer van democratie in Irak naar Amerikaans recept luidde in Irak de oorlog van allen tegen allen in. De christenen zaten tussen de vuren en werden ongewenste vreemdelingen in eigen land. Velen vertrokken. De ach- tergebleven christenen proberen in Irak hun leven op te pakken. In het autonome Koerdistan is er godsdienst- vrijheid en ruimte voor de kerk, maar politiek worden de christenen gemar- ginaliseerd; in het on- middellijk aan- grenzende gebied rond Mossoel, in het ‘eigenlijke Irak’, werden de christenen vreselijk geterroriseerd en zijn vrijwel allemaal vertrokken. In Baghdad von- den ook recentelijk nog bomaanslagen plaats op kerken. Waren er bij de val van Saddam in 2003 nog 800.000 christenen in Irak (30 miljoen inwo- ners), in 2011 is dat amper meer dan 300.000. Een half miljoen is vertrok- ken. Het oppakken van de draad gaat de kerken begrijpelijkerwijs niet zo gemakkelijk af; hun voortbestaan is in Irak werkelijk bedreigd. Venster 2 ~ Egypte Egypte heeft bijna 82 miljoen inwo- ners, van wie de christenen 10 pro- cent uitmaken. Koptisch-orthodoxen nemen daarvan 9% voor hun reke- ning (8 miljoen). Daarnaast zijn er andere christelijke kerken. Kopten waren er al meer dan een half millen- nium voordat de islam ontstond en voordat deze kersverse nieuwe gods- dienst vanuit Mekka en Medina door een handjevol Arabieren naar Egypte werd gebracht. Nu zijn daar moslims die vinden dat christenen niet in Egypte thuis horen. Die moslims vor- men een kleine maar hoogst invloed- rijke groep die-hards . De meest ultie- me extremisten onder hen proberen met bomaanslagen de Kopten te ver- drijven. Door dit alles worden chris- tenen gedegradeerd tot vreemdelin- gen in eigen land. Na de heftige poli- tieke ontwikkelingen die vanaf eind januari/begin februari 2011 in Egypte plaats hebben gevonden en uitmondden in de afzetting van pre- sident Mubarak, is het afwachten hoe die voor de Koptische christenen daar uiteindelijk zullen uitpakken. Zal er iets veranderen aan de in Egypte al sinds jaar en dag gangbare praktijk dat de regering de gelijkheid van christenen en moslims per wet belijdt, maar dat zowel hogere als lagere overheden allerlei wetten ronduit discriminerend ten voordele van moslims toepassen? Mubarak keerde zich tegen de Moslimbroe- ders en groepen rechts van hen, maar voerde tevens een islamisering van de Egyptische maatschappij door om de extremere elementen onder de islamisten een zoethoudertje toe te werpen. Zo hou je ze rustig - alsof dat zou lukken… Deze islamisering werkte negatief uit voor christenen. En het hield moslimterrorisme niet tegen. Uit de wel allerextreemste kringen van islamisten, wellicht gesteund door groepen uit het bui- tenland, stammen de dodelijke aan- slagen op kerken die de laatste jaren Egypte hebben geteisterd (Nag Hamadi: Koptisch Kerstmis, 6 januari 2010, Alexandrië: Nieuwjaarsmorgen 2011). Recente, schoorvoetende reacties van Koptisch-orthodoxen tonen aan dat hun gemeenschap goede hoop heeft dat Mubaraks ver- trek tevens de Kopten meer vrijheid zal geven. Onder de demonstranten op het Tahrirplein in Cairo waren ook Koptische jongeren en onder hen zijn acht dodelijke slachtoffers gevallen. Islamitische en christelijke moeders tijdens onderricht op een consultatiebureau van de katholieke instelling Caritas Irak. (Foto: Caritas Irak)