Overeen 2011-26

2 • april 2011 Gebieden, die hun verzet tegen de politiek van de staat Israël aanvanke- lijk volledig deelden met hun moslim- volksgenoten (zie venster 3). De gelovigen van de oude geloofsge- meenschappen leven al vanaf de komst van de islam samen met de moslims. In Iran, Irak, Turkije en Egy- pte is er in meerdere of mindere mate godsdienstvrijheid, maar nooit volle- dig. Op papier ziet het er vaak beter uit dan in de praktijk. Door allerlei politie- ke en sociale omstandigheden is het moslimfundamentalisme de laatste tientallen jaren gegroeid. Het door- dringt vele sectoren van de samenle- ving en beïnvloedt de mensenrechten- situatie van christenen negatief. In veel landen ervaren zij de negatieve weerslag ervan aan den lijve: achter- stelling door de staat, dagelijkse discri- minatie, maatschappelijke marginali- sering, vervolging door terroristen. Er zijn ook landen waar het goed lijkt te gaan met christenen. Jordanië is een toonbeeld van vreedzame coëxis- tentie. Syrië kent godsdienstvrijheid en zelfs een zekere privilegiëring van christenen, maar de bescherming door de heersende minderheidsdicta- tuur van de Assads betekent een wan- kel evenwicht. Libanon is nog steeds een ‘stronghold’ voor christenen, maar het christelijke volksdeel is zijn machts- en bevolkingsoverwicht van weleer kwijt en is politiek hopeloos verdeeld. Exodus De exodus van christenen is een regelrechte ramp. – Allereerst voor die mensen. Je wilt toch wonen in je eigen land. Met gelij- ke rechten en een economisch toe- komstperspectief. Zonder oorlog in het algemeen en zonder een op jou gericht terrorisme in het bijzonder. – Het vertrek van de christenen is niet goed voor de moslims, noch voor de maatschappij als geheel. Christenen hebben de samenleving van het Midden-Oosten mede vormgegeven. Hun aanwezigheid is een waarborg voor een pluriforme maatschappij. – Een goed samenleven van moslims en christenen zal een positieve uitwer- king hebben op de westerse landen, waar een dergelijk samenleven pas in de kinderschoenen staat. – Het wereldwijde christendom kan niet zonder levende christelijke ge- meenschappen dáár. Met name de oos- terse kerken zijn historisch doorslag- gevend geweest voor de vorming van het christendom. Als die historische kerkgemeenschappen uit het Midden- Oosten verdwijnen, raken ze los van hun wortels. Hun inspirerende tradi- ties dreigen niet meer gevoed te wor- den door hun natuurlijke context, de christelijke Oriënt. Een verlies voor het wereldchristendom. – Last but not least: openlijke evange- lieverkondiging en een vrije keuze voor een godsdienst zijn voor de meeste landen van het Midden- Oosten verre toekomstmuziek. Toch is de christelijke presentie er van levens- belang. Als christenen geloven dat de boodschap van Jezus Christus door- slaggevend is voor hoe het met onze wereld verder moet, dan is het vóórle- ven van Zijn evangelie door concrete gemeenschappen van christenen daar van vitale betekenis. Gewoon door er Samen Kerk te zijn en een Levend Getuigenis te geven! En dat sluit een gedegen en hartelijke dialoog met de islam als een serieus te nemen en te respecteren godsdienst niet uit. Nieuwe ontwikkeling: groei! Er is niet alleen maar exodus. Zo viel er de laatste jaren in Israël een lichte groei van christenen te constateren (zie venster 3). En vooral in de zuide- lijke Arabische landen van het Midden-Oosten: Saoedi-Arabië, de Verenigde Arabische Emiraten, maar ook andere staten op het Arabisch Schiereiland en aan de Golf, nam het aantal christenen toe. Onder hun arbeidsmigranten uit India, Sri Lanka, de Philippijnen, Ethiopië en Eritrea zijn veel christenen, niet zelden ortho- doxen of oosters-katholieken. Deze mensen worden net als hun niet- christelijke lotgenoten vaak vreselijk uitgebuit. In Saoedi-Arabië, dat offi- cieel 0% christenen zou hebben (maar feitelijk 3,5 tot 5 %), is iedere christe- lijke activiteit verboden. In andere landen aan de Golf is gelukkig meest- al wel godsdienstvrijheid en kunnen de moederkerken kerkelijke en pas- torale structuren opzetten. Samen kerk Hoe is de exodus terug te dringen en de situatie van de christenen te verbe- teren? Als het nog kan… Een deel ligt in de handen van deze christenen zelf. De christenen van het Midden-Oosten leven in een soort paradox. Men is zich er meer dan in Europa van bewust dat men allereerst christen is, voorafgaand aan het orthodox, protestant of katho- liek zijn. Echter op het gebied van con- crete samenwerking manifesteert zich dikwijls een diepgewortelde clanmen- taliteit: tussen kerken, tussen ‘ritussen’ en zelfs binnen kerkgenootschappen. Zo’n ‘groep’ kan de neiging hebben zijn eigen ‘toko’ op te zetten, te hand- haven en te sauveren. De oproep tot ‘communio’ door de synode is geen overbodige luxe. Ja, een belangrijk deel ligt in de handen van die christenen zelf. Maar geloofsgeno- ten in het Westen, in Europa, in Nederland kunnen hen helpen: door hen beter te leren kennen en contacten met hen op te bouwen. En door waar nodig hen materieel te helpen. ‘Samen kerk’ blijft niet staan bij het Midden- Oosten zelf, maar is ook een appèl aan ons, christenen in het Westen.