Overeen 2010-25

7 • september 2010 In het justitiepastoraat bestaat een lange traditie van oecumenische samenwerking. Hoofdpredikant ds. J. Eerbeek en hoofdaalmoezenier prof. dr. F. van Iersel namen het initiatief tot het samenstellen van een hand- boek voor het justitiepastoraat dat in 2009 werd gepresenteerd bij het zestigjarig jubileum en de opening van het wetenschappe- lijk centrum voor het justitiepas- toraat in Tilburg. Dr. Hanneke Arts recenseerde dit belangrijke werk voor Overeen. H et Handboek Justitiepastoraat beoogt de samenhang te laten zien van het totale pakket aan werkzaamheden van justitiepastores. Het boek is gecentreerd rond vier hoofdthema’s: pastorale omgeving, pastorale uitgangspunten, pastorale taakuitoefening en verdieping. Daar- mee biedt het boek een perspectief op de vragen waarmee pastores en hun cliënten binnen de context van deten- tie te maken krijgen. Het doel van de publicatie is drieër- lei. Het wil in eerste instantie een nieuwe impuls geven aan de deskun- digheidsbevordering binnen het werkveld van het justitiepastoraat, door reflectie op de context en de uit- gangspunten. Daarnaast beoogt het praktijken te stimuleren die noodza- kelijk zijn in een dynamische maat- schappelijke omgeving. Ook wil het boek lezers in de omgeving van het justitiepastoraat inzicht geven in ach- tergronden, inhouden en werkwijzen van het rooms-katholiek en protes- tants justitiepastoraat. Maar het belangrijkste doel van het boek is om ook in praktische zin bij te dragen aan de kwaliteit van de pastorale zorg voor gedetineerden. Daarmee beoogt het boek allereerst een pastoraal doel, wat in de afzonderlijke bijdra- gen steeds opnieuw duidelijk wordt. Uit de bijdragen spreekt zowel pas- torale bewogenheid als de inzet om binnen de geldende kaders kwali- teitszorg te realiseren. Context Na een eerste hoofdstuk waarin enkele relevante ontwikkelingen op cultureel en religieus terrein worden besproken die van invloed zijn op het justitiepastoraat (benadering van criminaliteit en detentie; de gevolgen van de ontzuiling; de beweging naar het einde van het ik-tijdperk; ver- schuivingen in de rituele dimensie van religie; de opkomst van vormen van toegepaste ethiek; de ontwikke- ling van (cognitieve) geloofswaarhe- den naar spiritualiteit; de onderwaar- dering van de institutionele dimensie van religie; de verschuiving van counselingspraktijken naar geestelij- ke leiding; de noodzaak van het ont- wikkelen van goed management voor pastoraat; de verworvenheden van de oecumenische beweging) wordt de pastorale omgeving van het justitiepastoraat geschetst. Het gaat daarbij om de maatschappelijke, de institutionele en de religieuze con- text van het justitiepastoraat. Naast een bijdrage over criminaliteitscijfers wordt in dit eerste deel ook een per- spectief op beleid voor justitiepasto- raat geboden. Daarnaast komt, in relatie tot de verhouding tussen kerk en staat, de institutionele inbedding en de werkwijze van het justitiepasto- raat aan de orde. Tenslotte biedt dit deel een drietal bijdragen waarin het actuele ritueel-liturgische milieu, psychopathologie en justitiepastoraat en het religieus profiel van gedeti- neerden met het oog op herstelge- richt pastoraat worden belicht. Herstelgericht pastoraat In het tweede deel ‘pastorale uit- gangspunten’ gaat het om de inspire- rende theologische kernpunten van het justitiepastoraat. Thema’s als de menselijke waardigheid, vrijheid en bevrijding, herstel van heel het leven, het Koninkrijk van God en de ge- meenschap als oefenplaats passeren hierbij de revue. In het tweede hoofd- stuk wordt de justitiepastor vanuit pastoraal-theologisch perspectief be- schreven, daarbij gaat het onder andere om zaken als de pastorale atti- tude, prudentie en de pastor als mede-gelovige van de gedetineerde. Maar ook om de justitiepastor als dra- ger van ambt en functie en om pasto- raat als leiderschap. Hierop volgt een hoofdstuk dat ingaat op het essentië- le begrip ‘herstelgericht pastoraat’ waarop een bijbels-theologische fun- dering van deze vorm van pastoraat volgt. Herstelgericht pastoraat is erop gericht processen te faciliteren waarin schuld effectief tot iets goeds kan lei- den. Daarbij moet gedacht worden aan schuldbewustzijn, het verkennen van de ethische schuld en verant- woordelijkheid, schuld- en delict-ver- werking en innerlijke heling. Dit tweede deel eindigt met een hoofd- stuk over de pastorale doeloriëntatie van justitiepastores, die gefundeerd is zodat de gelovigen wereldwijd er de vruchten van kunnen plukken? Laten we hopen en bidden dat de Geest ook in dit opzicht de kerk(en) in alle waarheid zal leiden! Dr. H. Kronenburg is em. Predikant en oud-adviseur van de Katholieke Vereniging voor Oecumene namens de Protestantse Kerk in Nederland Oecumenische samenwerking in het justitiepastoraat door Hanneke Arts colofon Redactie: Geert van Dartel, Mirella van Herp, Leo van Leijsen Vormgeving: vandartel , Oss Drukwerk: Van Stiphout, Helmond Katholieke Vereniging voor Oecumene Athanasius en Willibrord Biltstraat 121 3572 ap Utrecht t : 030-2326907 e : secretariaat@oecumene.nl Internet: www.oecumene.nl ing : 801919 / ing : 1087628 issn : 1568-2862