Overeen 2010-25

1 • september 2010 Icoon van vertrouwen Christus en Menas door Leo van Leijsen Inhoudsopgave september 2010 Icoon die vertrouwen uitdrukt Op de icoon staan Christus en Menas. Rechts van Christus staat in het Kop- tisch: ‘de Verlosser’. Links van Menas staat in de achtergrond (boven in de icoon) in het Koptisch geschreven: ‘Apa Mênas overste’. Christus heeft zijn rechterarm over Menas’ schouder geslagen, Zijn hand rust op de rechter- schouder van de overste. Dit is op ico- nen een zeldzame en eigenlijk vol- strekt unieke geste. Het gebaar zouden we kunnen zien als een soort ‘presen- tatie’: Christus presenteert Menas als de heilige (zie Menas’ aureool) overste. De overste is een belangrijk man in een monnikenklooster. Maar wát de oorspronkelijke maker ook ooit in de icoon heeft willen leggen Christus’ ge- baar is hoe dan ook een indrukwek- kende geste van vertrouwen, vertrou- welijkheid en bescherming. Alles straalt een diepe vriendschap uit. Het feit dat de twee figuren dicht bij elkaar staan afgebeeld, onderstreept de ver- trouwelijkheid. De naam die aan de icoon in de moderne tijd is gegeven, focust wellicht op één aspect van de beeltenis: op hoe wij die arm om de schouder vooral ervaren, maar die naam ‘vriendschapsicoon’ is zonder twijfel terecht. De betekenis voor Taizé. Dit door de icoon uitgedrukte ver- trouwen heeft Taizé ertoe aangezet om deze beeltenis van Christus en Menas tot ‘cultusobject’ van zijn ‘Pelgrimage van vertrouwen’ te maken. De oecumenische monniken- gemeenschap van Taizé heeft vanaf het begin een grote liefde voor iconen gehad. Verschillende iconen hebben in haar liturgie een prominente plaats gekregen. Allereerst de Drievuldig- heidsicoon van Roebljov, de drie man- nen op bezoek bij Abraham en Sara, symbool van de drie-ene God. Maar ook de Moeder Gods Glykophilousa – tederminnende. En last but not least deze icoon. Het zou de lievelingsi- coon geweest zijn van frère Roger, de charismatische stichter van Taizé. Voor de ‘Pelgrimage van vertrouwen’ heeft de communiteit van Taizé heel uitdrukkelijk de icoon van Christus en Menas uitgekozen. Eind december 2006 vond er in de Kroatische hoofdstad Zagreb een Eu- ropese Ontmoeting van Taizé plaats. Er werd een nieuw initiatief gestart. Broeder Aloïs uit Taizé had als verras- sing voor elk aanwezig land een kopie van de ‘vriendschapsicoon’. In elk land zou de ‘vriendschapsicoon’ een eigen Pelgrimage van vertrouwen gaan maken. Op 31 december zei broeder Aloïs tijdens het laatste gemeenschappelijke gebed op deze Europese Ontmoeting in dat verband het volgende: ‘Morgen vertrekken we weer allemaal huiswaarts. We zouden ons dan willen herinneren dat wij allen hier het geschenk van Christus’ vriend- schap hebben ontvangen. Het is niet Pag. 1 Willibrordzondag – de bijzondere betekenis van de icoon van Jezus en Menas Pag. 2 Oecumene is in de eer- ste plaats een uitwisse- ling van gaven Mgr. Gerard Daucourt over de oecumenische inspiratie van Frere Roger Schütz Pag. 3 Taizé – mis het niet! Jongeren over hun ervarin- gen in Taizé Pag. 4 De betekenis van Taizé voor de locale oecumene Ds. Erica Scheenstra organi- seerde verschillende Taizé vie- ringen in Den Bosch Pag. 5 Vandaag de Kerk van morgen leven Verslag van het 40 jarig jubileum van de IEF in Lyon Pag. 6 De vruchten oogsten Dr. H. Kronenburg wijst op de positieve balans van de oecumenische dialogen Pag. 7 Oecumenische samenwerking in het justitiepastoraat Hanneke Arts presenteert het handboek justitiepas- toraat Pag. 8 Studiebijeenkomst 29 oktober over Taizé en oecumene De visie van Taizé op oecu- mene en de doorwerking daarvan in de Nederlandse verhoudingen. De beroemde icoon van Christus en Menas die op de poster van Willibrordzondag een centrale plaats inneemt, wordt gewoonlijk de ‘vriendschapsicoon’ genoemd. In de ‘Pelgrimage van vertrou- wen’ die sinds 2007 vanuit Taizé door landen in Europa wordt gehouden, speelt deze icoon een centrale rol. Een icoon van ver- trouwen! Leo van Leijsen licht de betekenis van deze icoon toe. Lees verder op pagina 8