Overeen 2007-19

Sinds de jaren van het con- ciliaire proces voor vrede, gerechtigheid en heelheid van de schepping zijn er bijna twintig jaar verstre- ken. Op de oecumenische assemblees van Bazel (1989) en Graz (1997) heb- ben de kerken in Europa hun verantwoordelijkheid en inzet voor de oecumeni- sche samenwerking duide- lijk gestalte gegeven. Bazel 1989 D e eerste oecumenische assem- blee (EEA1) van de kerken in Europa is voortgekomen uit een aanbeveling van de Algemene Vergade- ring van de Wereldraad van Kerken in Vancouver (1983) zich sterk te maken voor gerechtigheid, vrede en de heel- heid van de schepping. De Conferentie van Europese Kerken (KEK) nam daar- op het initiatief voor een Europese vredesconferentie en nodigde de Raad van Europese Bisschoppenconferenties (CCEE) uit deze gezamenlijk te organi- seren. De uitnodiging werd na zorgvul- dige afweging door de CCEE aanvaard. De assemblee in Bazel die in mei 1989 plaatsvond onder het motto ‘Vrede en Gerechtigheid’ had tot doel de inzet van Europese christenen voor gerech- tigheid, vrede en heelheid van de schepping tot uitdrukking te brengen. In Europa waren de jaren tachtig baan- brekende jaren. De verhoudingen in Europa werden gedomineerd door de Oost-West tegenstelling. Vanaf 1985 zette de Sovjet-Unie onder leiding van partijleider Gorbatsjov een nieuwe koers in van glasnost en perestrojka. Maar niemand kon toen bevroeden hoe snel en plotseling de veranderingen zich zouden voltrekken. Ook de chris- tenen niet die van 15 tot 21 mei 1989 bijeenkwamen voor de eerste Europese oecumenische assemblee in Bazel. Bazel stond in het teken van de ont- moeting en de dialoog tussen christe- nen uit Oost en West én tussen de ker- ken en de bewegingen. Het was een in- dringende manifestatie. Nooit eerder was er een uitwisseling van christenen in Europa op deze schaal geweest. Als zodanig was de assemblee – zij het imp- liciet – een voorbode van de ophanden zijnde veranderingen in Europa. Graz 1997 In 1995 startten KEK en CCEE met de voorbereiding van de tweede oecu- menische assemblee (EEA2) die van 23- 29 juni in het Oostenrijkse Graz plaats- vond. Het thema ‘Verzoening, gave van God en bron van nieuw leven’ werd aanvankelijk in ons land met eni- ge scepsis ontvangen. Verzoening, zo werd wel eens gezegd, is misschien een thema voor de kerken en volkeren op de Balkan en in Oost-Europa, maar voor de kerken in het Westen niet zo relevant. De theologische term ‘verzoe- ning’ had bovendien sinds het werk van de gereformeerde theoloog Her- man Wiersinga met name binnen gere- formeerde kerken tot veel beroering geleid. Dat neemt niet weg dat de voor- bereiding van de EEA2 door de kerken in ons land voortvarend ter hand werd genomen. De EEA2 in Graz werd evenals in Bazel opgezet als een brede oecumenische happening voor kerkelijk gedelegeer- den en christenen van organisaties en bewegingen. Meer dan 10.000 christe- nen uit heel Europa maakten de assem- blee geheel of gedeeltelijk mee. De assemblee stelde drie documenten vast: een slotboodschap, een basistekst met sleutelteksten over het thema Ver- zoening en ethische principes voor ver- dere reflectie én aanbevelingen voor actie.* In de tweede aanbeveling wor- den de kerken in Europa opgeroepen om een gezamenlijk studiedocument over oecumenische samenwerking te ontwikkelen waaruit richtlijnen en cri- teria kunnen worden ontwikkeld om onderscheid te kunnen maken tussen proselitisme en getuigenis en dat kan helpen samenwerking tot stand te brengen tussen meerderheid- en min- derheidskerken. Deze aanbeveling was het startpunt voor de ontwikkeling van de Charta oecumenica, die beschouwd kan wor- den als de belangrijkste vrucht van de EEA2. Na een lang proces van studie en discussie werd de Charta oecumenica door de voorzitters van KEK en CCEE 4 • oktober 2007 Oecumene in Europa De weg van Bazel (’89) via Graz (’97) naar Sibiu (’07) door Geert van Dartel Opgaande zon in Sibiu Foto: Geert van Dartel