Perspectief 2018-41

Perspectief 46 Dr. Ton van Eijk pregnante vraag of in laatste instantie de wereld het doel is van de Kerk of, omgekeerd, de Kerk het doel van de wereld? Hij sluit niet uit dat het hier gaat om accentverschillen. De kritiek van de lutherse theoloog Edmund Schlink geldt de hele theologie van LG 1 en GS 40-45 (hoofdstuk IV). Hij vindt dat daarin het behoud en de vooruitgang van de wereld voorop staan en niet het ergerniswekkende woord van het kruis en de redding van de gelovigen uit de wereld. Dit lijkt een goed moment om te gaan zien hoe men binnen de Wereldraad en met name de Commissie voor Geloof en Kerkorde na Uppsala is omgegaan met het thema van de Kerk als teken. 5. De Wereldraad van Kerken (Geloof en Kerkorde, FO) over de Kerk als teken Inderdaad heeft men spoedig na Uppsala een project op de rails gezet onder de titel De Eenheid van de Kerk – de eenheid van de mensheid . Al snel (Lima 1982) werd die titel gewijzigd in De eenheid van de Kerk en de vernieuwing van de menselijke gemeenschap . Men was beducht voor ‘de ideologie van de eenheid’ die genoemde Schlink en anderen Vaticanum II verweten. Men wilde de oecumenische beweging, die de eenheid van de Kerk tot doel heeft, niet uitsluitend dienstbaar maken aan al wat in de moderne wereld op eenheid gericht is. De eenheid van de Kerk is een specifiek doel dat zich bijvoorbeeld onderscheidt van die door de Verenigde Naties beoogde. Maar de bedoeling bleef het oecumenisch streven te verbinden met een breder doel, nu geformuleerd als de vernieuwing van de menselijke gemeenschap. De eenheid van de mensheid berust theologisch op een gemeenschappelijke oorsprong, de schepping en een gemeenschappelijke bestemming, het rijk Gods. Deze twee geloofsbegrippen maken het mogelijk te spreken van een universele geschiedenis. Maar deze geschiedenis is niet ondubbelzinnig heilsgeschiedenis. Binnen deze geschiedenis is de kerk een teken. Op dit punt vertoont het denken binnen de Wereldraad gelijkenis met dat binnen de rooms-katholieke kerk. Maar mijn indruk is dat er binnen de Wereldraad van meet af aan meer aandacht is voor het specifieke karakter en het dubbelzinnige van dit teken. Al snel moest men vaststellen dat wat de wereld verdeelt (tegenstellingen van raciale, sociale aard) ook de Kerk verdeelt. En als in het NT de term ‘teken’ niet alleen