Overeen 2018-40

3 • april 2018 De ware wijnstok - Meditatie bij de icoon door zr. Hildegard Koetsveld De rijkdom van kleuren is hartverwar- mend op deze tamelijk onbekende icoon. Jezus, de ware wijnstok. De Heer Jezus zit op een troon; zijn voeten op een rijk versierde voetbank. Hij moet dus wel koning zijn, maar Hij is naakt op de lendendoek na. Dat roept samen met de weelderige druivenwingerd het paradijs op. Hier is Adam. Maar niet meer de Adam die viel. Hier is de nieuwe Adam. Hij is koninklijk als de eerste, oude Adam, maar niet meer dezelfde. Zijn lichaam draagt de littekens van zijn marteldood. Handen en voe- ten doorboord door kruisna- gelen. In zijn nimbus en ach- ter Hem het kruis. Maar het is niet de lijdende Christus die ons aanziet. Hij is de Verrezene, de overwinnaar. Hij zit onder de wingerd, in het paradijs. Hij heeft er de toegang toe ontsloten. Uit zijn zijde groeit een wijn- stok. Hijzelf is een wijnstok geworden, die rijkelijk vrucht draagt; druiven, die Hij uitgeperst, worden wijn in een kelk. Die kelk biedt Hij aan, aan jou, aan mij, de kijker. De wijnstok wortelt niet in de aarde, maar heeft via de doorstoken zijde zijn voedingsbodem in het hart van Jezus. Zijn dood heeft dit leven mogelijk gemaakt. Water en bloed stroomde naar buiten toen de lans hem doorstak; geen spoor van bitterheid en haat. Zijn Geest stroomde de wereld binnen als zijn ultieme gave. Alles is paradoxaal op deze icoon. Hij zit daar zo lijfelijk, naakt, zo kwets- baar. Een mens die de dood heeft ondergaan; nu nieuw, als op de scheppingsdag. Hij zit daar als dé mens, die alle mensen in zich draagt. Maar Hij zit op een troon, een rijke troon. Niet zomaar een troon, Hij zit daar aan de rechterhand van God: “De Heer heeft gezegd tot mijn Heer: zet u neer aan mijn rechterhand.” (ps. 110, 2). Hij regeert, Hij, de rechterhand van God. Aan Hem, de Zoon, die alles wat menselijk is heeft gedragen en doorleden, is het uiteindelijke oor- deel. Ook hierin doet Hij denken aan Adam in het paradijs. Had God de mens niet een koninklijke opdracht gegeven de schepping te dienen, te beheren, te regeren? Jezus, de mens, nam de beker in zijn handen, en hief hem op aan God in dankzegging. De schepping bracht Hij terug in de relatie met haar Schepper: de zondige mens en de kreunende schepping verlost van de ondergang. Ik ben de wijnstok, heeft Hij gezegd. Die stroom van levend water en har- tenbloed stroomt almaar door. Hij leeft. Zijn hart is onuitputtelijk. Hijzelf drinkt almaar door, van eeuwigheid tot eeuwigheid, de liefde van de Vader. Zijn wijnstok bloeit, geurt, draagt vrucht alle seizoenen van het jaar, alle seizoenen van het leven, alle tijden van de wereld en de kosmos. De aandacht van Jezus gaat niet naar de kelk; Hij ziet mij, de kijker, aan. Hij schouwt ook verder, aan mij voorbij. Ziet Hij de kerk of heel de kosmos? Heden, verleden, toekomst? Die blik heeft ook iets naar binnen gerichts, schouwt Hij de Vader? Alles, in één blik gevat. Deze nieuwe Adam omvat heel de mensheid en hemel en aarde. Zijn ver- heerlijkt lichaam is niet meer gebonden aan plaats of tijd. Dit geopende hart is zo ruim, zo wijd; woon- plaats voor God, rust- plaats voor de Vader die zijn Zoon omhelst. Deze Adam is de Zoon die, teruggekeerd tot de Vader, tot rust komt in Hem. Nu geeft de Vader zich aan alles en allen met wie de Zoon zich verenigt, door de Zoon heen schenkt Hij wie Hij is: onvoorwaarde- lijke liefde en grondeloze vrijheid, zijn eigen Geest. De kelk wordt aangebo- den aan wie zich in Jezus‘ blikveld begeeft, aan ieder die doet wat Hij vraagt: samenkomen om dank te zeggen, te aanbidden, eucharistie te vieren. “Drinkt allen hieruit, dit is het nieuwe verbond in mijn bloed”, zegt Hij. Hij schenkt Zichzelf. Wij drinken Hem. En worden één lichaam met Hem. Een ware wijnstok die bloeit, geurt en vruchten draagt . £ Zr. Hildegard Koetsveld osb is kloos- terzuster van de Onze Lieve Vrouwenabdij van de zusters Benedictinessen in Oosterhout. Als gastenzuster van het klooster organi- seert zij cursussen o.a. over teksten van de orthodoxe theoloog John Zizioulas.