Pokrof 9 In gesprek met de islam Jezus bleef altijd een vrome jood, wordt wel gezegd; en de islam en het christendom hebben elkaar langdurig beïnvloed. De drie godsdiensten ontlopen elkaar niet heel veel. Een reden voor begrip en acceptatie? De huidige discussie met de islam gaat vooral over hoofddoekjes, homohaat en terrorisme, waarbij de informatie wordt verstrekt door een paar populisten. Was het in de Byzantijnse tijd beter? Johannes van Damascus De ‘ismaëlieten’ noemde Johannes van Damascus (675-749) ze, naar de zoon die Abrahamkreeg bij eenEgyptische slavin, en hun geloof een ketterij. Hij kwam uit een christelijke familie, zijn vader was secretaris in vijf opeenvolgende kalifaten. In 635 was Damascus door de Arabieren veroverd, maar de christenen, bruikbaar vanwege hun administratieve kwaliteiten, hadden het niet moeilijk. Johannes zelf speelde als eerste adviseur een rol in de regering. Vanaf 721 werd het regime minder tolerant, en in 735 vertrok hij naar het klooster Mar Saba op de westelijke Jordaanoever. Hij werd monnik, en in zijn cel schreef hij De bron der kennis, een der meest verfijnde encyclopedische werken van de christenheid. Het werd in het Latijn vertaald, en Thomas vanAquino, hetGrieks nietmachtig, schreef dat hij er elke dag een paar bladzijden uit las. Het boek begint met een deel filosofische uiteenzettingen, waarna een behandeling van de ketterijen, en tenslotte het meest waardevolle deel: een systematische uiteenzetting van het christelijke geloof. In het middenstuk worden honderd ketterijen behandeld. met als honderdste: het geloof der ismaëlieten, een ketterij dus, die louter het christendom nabootst, en waarin de antichrist zich aankondigt. Let wel dat de nieuwe godsdienst hierwordt gezien als iets christelijks, op een foute manier. Mohammed is dan beïnvloed door Arius, die de goddelijkheid van Christus ontkent, en door Nestorius, die de benaming ‘godbarende’ voor Maria (concilie Efeze 431) afwijst en zodoende, althans in de visie van joden en moslims, de godheid van Christus ontkent. Nee, we hebben hier geen echt gesprek, eerder een traktaat. In de loop van ons artikel noemen we vooral de onderwerpen die ter sprake komen; ingaan op de stellingen en tegenwerpingen zou ons te ver voeren. Het gaat vaak om punten waar Koran en Bijbel elkaar raken. Een belangrijk onderwerp in het traktaat is de messias Jezus. De ismaëlieten stellen ook dat er een God is die alles gemaakt heeft, en die zelf niet geschapen is. Maar Jezus is een profeet, een dienaar vanGod, niet zelf God.Wel is hij geboren uit de Maagd Maria, en is nu bij God in de hemel. De kruisiging door de joden heeft niet daadwerkelijk plaatsgehad, in zijn plaats werd Johannes van Damascus, Arabische icoon 19e eeuw. Het was een traditie in de Byzantijnse literatuur: gesprekken met moslims. Tot beter begrip van het nieuwe geloof, of waren er andere motieven? Op deze plek drie schrijvers: Johannes van Damascus, Abu Qurra, en keizer Manuel II.
RkJQdWJsaXNoZXIy MzgxMzI=