Jaargang 66 Nummer 1

Pokrof 1 6 kan maar worden wie hij is als hij zichzelf mag ontvangen van de liefhebbende ander en op zijn beurt de ander bevestigen wil in diens zijn , dat wil zeggen in diens anders-zijn. Eén persoon is geen persoon . De personen in God zijn maar wie ze zijn door de relatie met elkaar. Alleen in God zien we de volle werkelijkheid van het persoon- zijn. De mens kan het worden. Zo zien we dat gemeenschap en andersheid elkaar niet uitslui- ten, maar elkaar juist oproepen. DeH. Drie-eenheid alsmodel Heel Zizioulas’ kijk op dit intrigerende span- ningsveld tussen gemeenschap en anders zijn ontleent hij dus aan de heilige Drie-eenheid, waarin we een gemeenschap vinden van drie personen in een gemeenschap die totaal één is. Als orthodox theoloog weet hij, meer dan wij in het westen gewend zijn, de nadruk te leggen op wat de gemeenschap van drie personen in de heilige Drie-eenheid betekent. Ze zijn absoluut de ander voor elkaar. Nooit wordt de Vader de Zoon, nooit verdwijnt de Zoon in de Geest. Ze zijn ultiemwie ze zijn. Daar ligt het mysterie van hun ultieme eigenheid. Niet in allerlei ver- schillende hoedanigheden, want liefde, barm- hartigheid, rechtvaardigheid, of eeuwigheid, heiligheid en goddelijkheid hebben ze nu juist geheel gemeenschappelijk. In de Drie-ene God zien we een liefdesgemeenschap van drie per- sonen, waarin een voortdurende beweging is van de een die uitgaat naar de ander om te wo- nen in de ander en die ander geheel in de eigen persoon op te nemen, zonder dat ieders ultieme andersheid wordt opgeheven of geabsorbeerd in het eigene. Het is een perichorese, een we- derzijds doordringen van elkaar, waarin alle af- stand en gescheidenheid is opgeheven en waar- in ieder geheel zichzelf wordt door de ander te ontvangen. Een persoon is dus niet begrensd, niet opgesloten binnen zijn grenzen. Integen- deel. Eigen aan het persoon-zijn is dat hij zich- zelf kan overstijgen door buiten zichzelf naar de ander toe te bewegen door de liefde. Een per- soon is vrij, nooit te bevatten in categorieën, waarin we ook anderen kunnen plaatsen. Per- soon-zijn is een mysterie van liefde en vrijheid en van een volstrekte uniciteit. Zou een derge- lijke visie op het persoon-zijn en op gemeen- schap onze tijdgenoten niet geweldig kunnen inspireren? Traditie Zizioulas is een begenadigd origineel denker, die vanuit zijn grondintuïtie van het belang van het persoon-zijn een nieuw licht kan laten schijnen op tal van wezenlijke thema’s. Zo komt natuurlijk de antropologie aan de orde en de christologie; ook vragen rond de heilige Geest en de visie op de kerk met haar ambtelij- ke structuren en zelfs een nieuwe visie op mys- tiek. Ook ontwikkelt Zizioulas een fascineren- de visie op vrijheid en liefde als de beide we- zenskenmerken vanwat het persoon-zijn is. Daarbij put hij uit de traditie van de Kerk, uit de Schrift, de kerkvaders – met name de Cappado- cische – de credo’s en besluiten van de grote oe- cumenische concilies en de liturgie. Steeds weer komt hij te spreken over de eucharistie als de plaats waar deze gemeenschap in anders- heid, deze vereniging van God met zijn schep- ping, gebeuren kan en ervaarbaar wordt. Eu- charistie vieren is zo niet langer een losstaand element in theologie of christelijk leven, maar er geheel in geïntegreerd. Door eucharistie te vieren wordt men een dankbaar, eucharistisch mens die alle terreinen van het leven in een nieuw licht gaat zien. Ruimte Zizioulas heeft geen gemakkelijk boek geschre- ven, maar wel zo dat de lezer de ervaring kan opdoen: “Ja, zo krijgt het christelijk geloof weer zin”. Zizioulas gaat tot de kern. Het gaat in ons geloof om niets minder dan leven en dood. Het gaat om het leven van iedere mens, maar even zo goed om het leven van heel de schepping. Daar is het althans God om te doen. In Christus zijn betekent delen in zijn relatie met de Vader, delen in het goddelijke, eeuwige leven. We worden in een grote vrije ruimte ge- plaatst, soms zelfs op een wijze die adembene- mend is. Zr. Hildegard C . Koetsveld Zr. Hildegard C. Koetsveld is benedictines van de Onze Lieve Vrouwe-abdij te Oosterhout en theologe met bijzondere belangstelling voor Zizioulas. - - Gemeenschap en Andersheid is de Nederlandse versie van Zizioulas’ Communion and Otherness, vertaald door Zr. Hildegard C. Koetsveld. Deze vertaling komt in februari uit bij uitgeverij Skandalon. Prijs: € 33,50.