Jaargang 65 Nummer 5

2 1 Pokrof ideale gastheer. Wat de Joodse gastvrijheid bepaalde en haar een unieke toon gaf, was de opvatting dat men zelf vreemdeling was die door God als de gastheer werd verzorgd, bij- voorbeeld zoals men onderdak had gevonden in het Beloofde Land dat overvloeide van melk en honing. In de Joodse wereld was de geboden gastvrij- heid soberder. Geen lang verblijf, geenmaal dat overvloedig was, geen uitwisseling van giften. Zelfs in de hellenistische tijd behield deze gast- vrijheid haar typisch Joodse flavour, meer het Abrahamitische dan het Homerische ideaal volgend. De motieven waren gehoorzaamheid aan God en het gebod uit Leviticus 19 om je naaste en ook de vreemdeling te beminnen als jezelf. In tegenstelling tot de Grieks-Romeinse gastvrijheid was hier de gast meestal iemand uit de Joodse wereld, zij het dat hier uitzonde- ringen op waren. Christelijke gastvrijheid In het Nieuwe Testament staat ‘Vergeet de gast- vrijheid niet; door haar hebben sommigen zon- der het te weten engelen onthaald’ (Heb 13:2). Een verwijzing naar Abraham, die in de Vroege Kerk eveneens de voorbeeldige gastheer is. De christelijke gastvrijheid breidt de Joodse gast- vrijheid uit en transformeert de Grieks-Ro- meinse gastvrijheid. De christelijke gastvrij- heid onderscheidde zich op drie terreinen: 1. De motieven van de christelijke gastvrijheid Bij de christenen speelt een rol: we zijn alle- maal als het ware voorbijtrekkende reizigers. Net als de Joden verlangde men God te beha- gen. Maar de christenen gaan een stap verder doordat ze zichzelf zien als participerend in Gods gastvrijheid, zoals deze tot uiting komt in de schepping, in de verlossing door Christus, en vooruitlopend op Christus’ komende gastvrij- heid in de Nieuwe Hemel en Nieuwe Aarde. Nog meer dan naar Abraham kijkt men naar Jezus, met name in de eucharistie, als naar het hoofd- model van gastvrijheid. Men zag Christus in de vreemdeling en de arme. Je ontvangt de gast alsof je Christus zelf ontvangt. De christelijke gastvrijheid transformeerde de Grieks-Ro- meinse motivatie van geldbelustheid in zelfop- offering aan de minsten der mijnen. Dat dit niet altijd de realiteit was onder christenen kunnen we aflezen aan de vele vermaningen tot ware gastvrijheid die sommige Kerkvaders in hun preken aan hun hoorderspubliek gaven. 2. De identiteit van de gastheren en –vrouwen De sociaal-economische status – rijke nodigt rijke uit, rijke gast zoekt rijke gastheer uit - die bij de Grieks-Romeinse gastvrijheid zo van belang was, was in de christelijke gastvrijheid van geen betekenis. Daarnaast was er een op een hoger niveau getilde plek voor vrouwen. De weduwen, die een eigen stand vormden binnen de Vroege Kerk, namen in belangrijke mate de gastvrijheid ter hand. Dit vormde een groot verschil met de Grieks-Romeinse gastvrijheid, waar de mannelijke gastheer de gasten ontving en de vrouwen van het huishouden de maaltijd toebereidden en zelf niet mee-aten, In de chris- telijke gastvrijheid waren vrouwen én deelach- tig aan het feest zelf én waren ze prominent als gastvrouw. Toen in de Kerk instituties waren ontstaan die de gastvrijheid beoefenden, bij- voorbeeld gasthuizen, stonden de Kerkvaders er desondanks op om de eigen verantwoorde- lijkheid niet daarop af te schuiven, maar de individuele gastvrijheid te blijven beoefenen. 3. De identiteit van de gast zelf In tegenstelling tot de Joodse gastvrijheid is de kring van verwanten als gast uitgebreid tot voorbij de eigen cultuur en sociale klasse. Christelijke gastheren en -vrouwen zochten niet zelden ook christelijke gasten, maar aan beide zijden kon men van verschillende natio- naliteiten, talen en sociale klassen zijn. En in tegenstelling tot de Grieks-Romeinse gastvrij- heid stond de christelijke gastvrijheid meer ten dienste van de behoeftigen dan van de rijken. Zij concentreerde zich op degenen die niet in staat waren tot wederdienst. Gastvrijheid heeft dan ook alles te maken met de dienst aan armen en zieken. In de Vroege Kerk was gastvrijheid een nivellerende hande- ling: de hongerigen voeden, de naakten kleden, de zieken verzorgen in navolging van Christus. Leo van Leijsen Dit artikel put voornamelijk uit Early Christian Hospitality in Context: Three Christian Distinctives that Extended and Transformed Contemporary Mediterranean Hospitality, een artikel op Internet, op te zoeken via zoekwoorden uit de titel. Auteur onbekend.