Jaargang 65 Nummer 1

2 1 Pokrof eeuw, waaraan de Oecumeni- sche Concilies van Nicea (325), Constantinopel (386), Efeze (431) en dus ook Chal- cedon (451) ontsproten zijn, hebben belangrijke Kerkva- ders een rol gespeeld (bv. At- hanasius bij Nicea) Invloed III: ‘Neo-patris- tische synthese’ Een derde voorbeeld in de moderne tijd is de invloed van de Kerkvaders op de twintig- ste-eeuwse Orthodoxe theo- logie, een invloed die nog al- tijd doorwerkt. Dit betreft de zogeheten ‘Neo-patristische synthese’. De belangrijkste vertegenwoordiger hiervan was vader George Florovsky (20 e eeuw), geboren in het Odessa van tsaristisch Rus- land, thans Oekraïne, en uit- eindelijk terecht gekomen in de Orthodoxe diaspora in de VS, alwaar hij ook gestorven is. Florovsky c.s. stond niet zozeer de bewoordingen voor als wel de ‘mind’ van de Kerk- vaders, vandaar neo - patris- tisch. Het was en is een theo- logie die zich verzet tegen de ‘Westerse Gevangenschap’ die vanuit het Westen (prote- stantse theologische facultei- ten, rooms-katholieke theologie) categorieën binnenhaalde die men als vreemd aan de Or- thodoxie beschouwde. Men ging terug naar de Kerkvaders als de authentieke bronnen van de Orthodoxie. Ook de theologie van iemand als John Meyendorff (Russisch-Frans-Ameri- kaans, 20 e eeuw) die de mystieke theologie van de Kerkvader Gregorius Palamas vruchtbaar wilde maken voor de hedendaagse Orthodoxe spiritualiteit (neo-Palamisme), kwam voort uit deze denkrichting. Neo-patristiek en neo-Pala- misme hebben grote invloed uitgeoefend op de moderne Orthodoxe theologie, maar ontmoet- ten ook kritiek vanuit diezelfdeOrthodoxie. Het theologische denken gaat door binnen de Orthodoxe Kerk, altijd op enigerlei wijze geïn- spireerd door de Vaders der Kerk. Ja, door de eeuwen heen hebben de Kerkvaders een grote rol gespeeld in het leven en denken van de Orthodoxe Kerk, en wel zozeer dat deze kerk ook wel de ‘Kerk der Vaderen’ wordt ge- noemd. Dat neemt niet weg dat ook voor het ka- tholicisme en het protestantisme tot op heden de Kerkvaders niet onbelangrijk zijn, maar bin- nen de Oosterse Orthodoxie mogen we dit wel- licht als het meest geprononceerd beschouwen, daarbij niet vergetend dat onder die Vaderen mannen en vrouwen worden gerekend die tot zeer recentelijk het Orthodoxe geloof geleefd, vertolkt en uitgedragen hebben. Leo van Leijsen De H. Macrina de Jongere, Orthodoxe kerkmoeder uit Cappadocië, 4 e eeuw. Fresco in Sofia-kathedraal Kiev, 11 e eeuw. (Foto: Wikimedia)