Jaargang 62 Nummer 4

Pokrof 6 van de patriottische retoriek. Al- leen maar spierballenvertoon? Of bestaat er een kans dat het werke- lijk faliekant misgaat? Veel vragen Op het moment dat ik dit schrijf, in juni 2015, is alles volkomen onze- ker. Vergelijkingen worden getrok- ken met vroegere internationale conflictsituaties. ‘Weet je nog wel van Chamberlain en het Verdrag van München?’ ‘Weet je nog van het Molotov-Ribbentrop-pact?’ ‘Weet je nog van Tsjetsjenië, van Abchazië, van Zuid-Ossetië?’ Hier in Kiev hebben we alle reden tot ongerustheid. In de separatisti- sche delen van het land, in Loe- gansk en Donetsk, lijdt de bevol- king onder het volle gewicht van de oorlog. Waren ze werkelijk ooit zo Russischgezind als de propaganda ons wilde laten geloven? Voor velen is het langzamerhand om het even, of hun huis, hun school, hun fa- briek door de separatisten of door de regeringstroepen gebombar- deerd is; als die oorlog nu eindelijk maar eens ophield! Interne verdeeldheid Naast de ellende van de oorlog is de verdeeldheid van de bevolking een probleem op zichzelf. In de jaren sinds ze hun onafhankelijkheid verkregen hingen de Oekraïners als los zand aan elkaar. Het marxis- me heeft als overkoepelende ideologie niet gewerkt. In plaats daarvan kwamen... niet de westerse idealen van democratie en mensen- rechten, maar kwam er een graaicultuur waar- mee enkelen zich konden profileren en waarin de meesten maar moesten zien hoe te overle- ven. Een hele generatie is in dat cultuurtje opgegroeid. De relatie tussen regering en volk was uiterst zwak. Men vertrouwde de macht- hebbers voor geen cent – en terecht niet. Nu de nood aan de man komt, hoe zou men van de Oekraïners een overtuigende, eensgezinde houding kunnen verwachten? Hoe zou hun in vele jaren opgebouwde overlevingskunst op- eens kunnen afzien van al die trucjes, die samen als ‘corruptie’ worden aangeduid? Wat de bevolking er nu van merkt, is vooral dat de prijzen stijgen, terwijl de salarissen dalen en de werkeloosheid onrustbarende vormen aan- neemt. Gesteld dat er een regering aan de macht zou komen die én de oorlog tot een goed einde wil brengen, én de economie uit haar dal wil tillen, én bereid is van Oekraïne de rechtsstaat te maken die men hier nooit eerder gekend heeft – waar zou zo’n regering dan voor dat doel de betrouwbare, ervaren beleidvoerders vandaan moeten halen? Misschien wordt daarvoor wel de kunst gevraagd waarop baron von Münch- hausen, de befaamde opschepper, immers zo prat ging: dat hij, door stevig aan zijn haren te Het roemruchte plein Maidan in Kiev, mei 2015 (Foto: A. Brenninkmeijer).