Jaargang 62 Nummer 3

Pokrof 5 Orde en gevoel Hier ligt ook het religieuze van Stravinsky’s muziek. Het religieuze is hier bovenpersoonlijk en raakt de mystiek van de liturgie. Zonder de romantische vervoering.Waarbij het de vraag is of ieder sentiment in zijn religieuze werken ontbreekt. Een commentator zegt over de Psalmensymfonie uit 1930 dat het hier gaat over een religieuze tocht, die voert van de grenzen van de wanhoop (eerste deel: verzen uit psalm 39), via het rotsvast godsvertrouwen (verzen uit psalm 40) naar een jubelend nieuw lied: de volledige psalm 150 in het derde deel. In 2013 verscheen een cassette van acht CD’s, gewijd aan de directie van Reinbert de Leeuw, een collector’s item . Een van de CD’s bevat gees- telijke koormuziek van Stravinsky: de Mis uit 1944-’48. Het is opvallend dat die mis aansluit bij het werk van Guillaume de Machaut, de veertiende-eeuwse componist. Religieus, in de zin van ontstegen aan de werkelijkheid. De schoonheid van de Mis is die van renaissan- cemuziek, zelfs die van de barok. Met dit verschil dat met de woorden niet wordt gespeeld – geen herhalingen, omkeringen en verdere bewerkingen. De teksten staan op de voorgrond, en worden, als in de kerk, aan één stuk gezongen. De Cantata staat er nog op, uit 1951-‘52, op teksten van anonieme Engelse gedichen uit de 15 e en 16 e eeuw. Maar de religieuze muziek van Stravinski schoot geen wor- tel in de Orthodoxe Kerk. Meestal gebruikte hij instru- menten, alleen daarom al. En vanwege het gebruik van Latijnse teksten. Misschien uit commerciële overwe- gingen: aanvaardbaar voor een groter publiek. Nadat Stravinsky door de Russische Revolutie zijn auteursrechten was kwijt- geraakt, was hij een poos lang arm, en ontwikkelde zich tot een geldwolf. Een groot componist, en volgens getuigen een even groot zakenman. Maar dan horen we ook zijn Ottsje nasj, zijn Simvol v’ery , en het Bogorodice d’evo, respec- tievelijkhetOnzeVader, deGeloofsbelijdenis en het ‘Verheugt u, Moeder Gods’ (Orthodoxe versie van het ‘Wees Gegroet’, red.). Uit 1934, oorspronkelijk in het Kerkslavisch, later in La- tijnse tekst bewerkt. Vol expressie en gevoel, de accoorden net zo simpel, ontroerend en doel- treffend als wat je in de Russische kerk hoort. Zeker het Ottsje nasj en Bogorodice d’evo zouden door een gemiddeld kerkkoor kunnen worden gezongen. Stravinsky overleed op 4 april 1971, op don- derdag in de GoedeWeek. Het lichaamwerd uit NewYork overgevlogen naar Venetië, waar in de kerk S.S.Giovanni e Paolo op 15 april de Russisch- orthodoxe dodendienst werd gecelebreerd. Hij werd begraven op het Venetiaanse kerkhof San Michele, naast Diaghilev. Dolf Bruinsma De karakteristieke oudere componist, zoals we hem kennen van het einde van zijn leven.