Jaargang 62 Nummer 3

1 8 Pokrof U werkte in 2000 in Uppsala als visiting professor en u kwam daarna naar Nederland. Waarom naar Nederland? ‘Ik kreeg uit diverse landen het aanbod om te komen werken, uit Duitsland, Zweden, de Ver- enigde Staten en dus ook uit Nederland, van de Radboud Universiteit. Een vriend vanmij werk- te daar al – professor Sasha Lichtenstein. Hij werkt nu in Hamburg, wij werken nog steeds nauw samen –, en ikwas verschillende keren bij hem op bezoek geweest. Het werk was interes- sant, de stad was mooi en rustig. Ik besloot op het aanbod van Nijmegen in te gaan.’ U komt uit een enorm enorm land, wat was uw eer- ste indruk van Nederland? ‘Aha, die indruk heeft niets met groot of klein te maken en niets met politiek. Ik kwam hier in januari en ik trof groen gras aan. Groen gras in de winter!’ U bent een zeer intelligent mens, u kreeg de Lenin Komsomol Prijs, de Amerikaanse prijs ‘Outstanding referee’, onze Spinozaprijs en nog veel meer. Heeft dit alles met IQ te maken? ‘Ik denk het niet. Natuurlijk heb ik verschillen- de keren een test gedaan, de score is hoog genoeg. Ik geloof zeker dat IQ iets zegt, mis- schien wel iets belangrijks, maar ik ben tame- lijk zeker dat de IQ-test niet iets meet dat direct verband heeft met wetenschap. Ik had heel goe- de leraren, op de middelbare school, op de uni- versiteit, en daarna. En ik was zelf gemotiveerd, ik hield erg van natuurkunde, werkte heel hard toen ik jong was en dat alles vormt de basis van mijn ontwikkeling als goede wetenschapper. Verder is intuïtie heel belangrijk; misschien heet het intuïtie, misschien heet het anders. Ik denk dat ik heel goed ben in het formuleren van nieuwe interessante vragen. Sommige mensen kunnen goed problemen oplossen; dat zijn vaak niet dezelfde mensen die goede vragen kunnen stellen. Ik heb het gevoel dat ik dat [laatste] heel goed kan. Ik weet niet hoe het komt, het is een sterk vermogen van mij.’ Wat is religie? Wat is religie voor u? ‘Ik weet het niet, het betekent zoveel verschil- lende dingen. Religie is een sociaal verschijnsel. Religie is een manier om je persoonlijke erva- ringen te ordenen. Religie is cultuur. Religie is een historisch verschijnsel. Voor mij persoon- lijk is belangrijk dat religie mijn ervaringen ordent, mijn innerlijk. Ik denk dat het moeilijk te doen is zonder traditie, want traditie geeft je de taal en je kunt niets zeggen zonder taal. De christelijke traditie – speciaal die van de Rus- sisch-orthodoxe Kerk – is voor mij de taal waar- in ik mijn innerlijk uitdruk. Voor mij is dit het belangrijkste aan religie.’ Heeft het feit dat u gelovig bent, invloed op uw wetenschap? ‘Ik weet het niet. Heel indirect. Het belangrijk- ste van mijn werk is technisch: les geven aan studenten, wetenschappelijke medewerkers superviseren, papers schrijven, presentaties maken enzovoort. Dit is 99% van mijn werk. Maar er is een belangrijk punt wat je intuïtie noemt of hoe dan ook. Soms heb je ineens een spectaculair nieuw idee. Ik weet hier eenvou- digweg niets van. Ikweet niet wat de bron is van nieuwe ideeën die je heel soms hebt. Het kan met religie samenhangen, het kan er niet mee samenhangen, ik weet het simpelweg niet. Het gaat mijn verstand te boven. Maar het is heel belangrijk. Die 99% aan technisch werk zou voor mij heel saai worden zonder die ene pro- cent.’ Heeft uw verstand iets te maken met uw religie? Beiden komen voort uit dezelfde hersenen? ‘Ja, dit is een belangrijk punt. Dat denk ik. Ik denk dat de manier waarop ik over religie praat absoluut beïnvloed wordt door mijn ervaring als wetenschapper. Zoals ik al zei: ik heb twee boeken geschreven over wetenschap en religie en deze boeken zijn vanuit een bepaald gezichtspunt geschreven. Als ik geen weten- schapper was, dan had ik die boeken niet gemaakt. En ik zou heel andere woorden gebruiken, andere voorbeelden. Ik denk dat mijn natuurkunde invloed heeft op alles wat belangrijk is, op mijn houding tegenover reli- gie, op de manier waarop ik mijn wezen uit- druk, mijn gevoelens.’ U bent wetenschapper. Gelovig mens. Dichter. Wat komt daarna? ‘Ik weet het niet. Ik weet het echt niet, want om te beginnen zijn we allemaal mensen en dat is een heel belangrijk deel van het leven: je gezin, je persoonlijke relaties, je vrienden. Dat is belangrijk; niet de wetenschap, niet de religie, niet de dichtkunst maar: just life .’ Ineke Berentschot Ineke Berentschot is publicist